τα Θεοφάνεια στα Κοτύωρα

➤ από το βιβλίο-βίβλος των Κοτυώρων του Ξενοφώντα Άκογλου "λαογραφικά Κοτυώρων" - αναρτήσεις μας
#1 εδώ-1
#2 εδώ-2
#3 εδώ-3
#4 εδώ-4

οι δύο εξορίες των Ρωμιών των Κοτυώρων

➤ άρθρο από την συλλογή του Πόλυ Χάϊτα. Αφορά το ημερολόγιο της Παρθένας Χιονίδου. Είναι πολύ πιθανό να είναι από το σόϊ του συγχωρεμένου καθηγητή της ιατρικής Κωνσταντίνου Χιονίδη - βλέπε αναρτήσεις μας εδώ
➤ πρώτη δημοσίευση 5.11.2015

ΠΗ, 1982, τ. 2

αληθινές Ποντιακές ιστορίες, του Πόλυ Χάϊτα

➤ γράφει ο Πόλυς Χάϊτας και μας περιγράφει δύο αληθινές ιστορίες
➤ γεννήθηκε στα Κοτύωρα, ίσως στο Σεμέν γιατί οι παρακάτω ιστορίες του αφορούν εκείνη την περιοχή
➤ τον γνώριζα φυσιογνωμικά. Περνούσε σχεδόν κάθε μέρα από την Σοφοκλέους & Χαροκόπου και πήγαινε πιθανότατα στους Αργοναύτες. Εκεί ήταν για πολλά χρόνια υπεύθυνος του θεατρικού, μάλλον και του χορευτικού τμήματος. Από τους τρανούς μας θεατράνθρωπους - βιογραφικό εδώ
➤ διαβάστε τις παρακάτω ιστορίες, εκτός των άλλων είναι μάθημα στα Ποντιακά...

• η φωνή που απαγγέλει εδώ είναι του Π. Χάϊτα εδώ

από την Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού

Ποντιακή Ηχώ, 1982, τ. 3

οι δάσκαλοι του γένους των Ποντίων : Ξενοφών Άκογλου (1895-1961)

➤ πρώτη δημοσίευση στις 28.11.2016
➤ Ξενοφών Άκογλου, ψευδώνυμο Ξένος Ξενίτας (1895-1961)

1. ο Ξενοφών Άκογλου, του Κοσμά και της Αφροδίτης, το γένος Γρηγοριάδη, γνωστός και με το ψευδώνυμο "Ξένος Ξενίτας", γεννήθηκε στη Σαμψούντα (Αμισό) το 1895. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στα Κοτύωρα (Ordu), όπου τελείωσε την αστική σχολή, και ύστερα φοίτησε στο γυμνάσιο της Αμισού. Το 1915 διέφυγε από την Τουρκία και πήγε στη Θεσσαλονίκη, όπου τον επόμενο χρόνο κατατάχθηκε εθελοντής στο στρατό της Εθνικής Άμυνας. Μετά το 1918 εκπαιδεύτηκε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών, από την οποία αποφοίτησε με το βαθμό του ανθυπολοχαγού. Έλαβε κατόπιν μέρος στις επιχειρήσεις της μικρασιατικής εκστρατείας. Μονιμοποιήθηκε και παρέμεινε στο στρατό μέχρι το 1935, οπότε αποστρατεύθηκε με το βαθμό του ταγματάρχη. Επαναστρατεύτηκε, ωστόσο, το 1940-1941 και από το αλβανικό μέτωπο έστελνε ανταποκρίσεις στα Νεοελληνικά Γράμματα, τις οποίες αναδημοσίευσε συμπληρωμένες το 1945 στην Αθήνα με τον τίτλο Το θαύμα της Αλβανίας απ’ τη σκοπιά της ΙΙΙ Μεραρχίας.

➤ εργογραφία και συλλογή λαογραφικού υλικού 
ο Άκογλου δημοσίευσε μεγάλο αριθμό άρθρων σε διάφορα περιοδικά (Αρχείον Πόντου, Μικρασιατικά Χρονικά, Ποντιακή Εστία, Νεοελληνικά Γράμματα και ιδιαίτερα στα Χρονικά του Πόντου, των οποίων υπήρξε διευθυντής καθ’ όλη τη διάρκεια της έκδοσής τους) και τέσσερα βιβλία, χρησιμοποιώντας συνήθως το ψευδώνυμο "Ξένος Ξενίτας". Εκτός από το θαύμα της Αλβανίας απ’ τη σκοπιά της ΙΙΙ Μεραρχίας εξέδωσε ένα λογοτεχνικό έργο, τα Διηγήματα ηθογραφικά, από τη ζωή της ταβέρνας και των ψαράδων (Αθήνα 1939), και το θεατρικό Ακρίτας, γραμμένο στην ποντιακή. Το έργο αυτό (ιστορικό δράμα σε πέντε πράξεις και μια εικόνα), για το οποίο ο Άκογλου πήρε έπαινο από τον Καλοκαιρίνειο διαγωνισμό το 1945, αφορά τη δράση των Πόντιων οπλαρχηγών και των αντάρτικων σωμάτων τους την περίοδο 1914-1923. Ο συγγραφέας στόχευε αρχικά στη σύνταξη μελέτης, αλλά ελλείψει των απαιτούμενων πηγών αναγκάστηκε να συνθέσει το δράμα αυτό, το οποίο, μάλλον λόγω βαρύτητας, δε φαίνεται να σημείωσε μεγάλη επιτυχία επί σκηνής.

➤ το σημαντικότερο όμως έργο του υπήρξε το δίτομο Από τη ζωή του Πόντου, λαογραφικά Κοτυώρων. Καρπός μακράς και επίπονης διαδικασίας συλλογής λαογραφικού υλικού από Κοτυωρίτες διεσπαρμένους ανά την Ελλάδα (Αθήνα, Πειραιάς και προάστια, Θεσσαλονίκη, Κατερίνη, Κιλκίς), το βιβλίο χαρακτηρίστηκε ένα από τα πληρέστερα του είδους. Ο Άκογλου, εκτός του ότι δίνει μια ολοκληρωμένη και λεπτομερή περιγραφή της ζωής στα Κοτύωρα (κύκλος ζωής, κοινοτική και οικονομική οργάνωση, έθιμα και δοξασίες) που πληροί τις προδιαγραφές της κλασικής λαογραφίας, καταβάλλει προσπάθεια να είναι αντικειμενικός, πράγμα εξαιρετικά σπάνιο σε τέτοιου είδους συλλογές. Τα Λαογραφικά Κοτυώρων δε συνθέτουν μία ειδυλλιακή εικόνα της ιδιαίτερης πατρίδας του: έστω και αποσπασματικά, αναφέρονται στις ενδοκοινοτικές συγκρούσεις, στις ταξικές διαφορές, στην περιορισμένη καλλιτεχνική κίνηση του τόπου. Με λίγα λόγια δίνουν, πολύ περισσότερο από τα αναλόγου περιεχομένου έργα άλλων συλλεκτών, την αίσθηση στον αναγνώστη ότι έχει να κάνει με μια πραγματική, ζωντανή κοινωνία και όχι με μια ουτοπική ανασύνθεση της χαμένης πατρίδας.

➤ ο Άκογλου πέθανε στην Αθήνα το Δεκέμβριο του 1961.
πηγή : pontos-news

2. Άκογλου Ξενοφών (Ξένος Ξενίτας), 1895 Αμισός – 1961 Αθήνα.
λαογράφος και λογοτέχνης. Φοίτησε στο γυμνάσιο Αμισού. Κατέβηκε στη Θεσσαλονίκη το 1915 και το 1916 κατατάχτηκε εθελοντής στο στρατό Εθνικής Άμυνας και τραυματίστηκε στη μάχη του Σκρα. Το 1918 φοίτησε στη σχολή υπαξιωματικών, ενώ το 1919 αποσπάστηκε με το βαθμό του εφέδρου υπολοχαγού στο τάγμα εθελοντών του Πόντου. Αποστρατεύτηκε το 1935 με το βαθμό του ταγματάρχη.
 
➤ σε όλη τη ζωή του ασχολήθηκε με τη λαογραφία και τη λογοτεχνία. Ανάμεσα στα έργα του έγραψε και το μνημειώδες έργο "λαογραφικά Κοτυώρων Α’ τόμος" το 1939, το οποίο βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Τα "Λαογραφικά Κοτυώρων Β’ τόμος" εκδόθηκαν μετά το θάνατό του το 1964. Υπήρξε άριστος συλλέκτης και ως γνώστης βυζαντινής μουσικής συγκέντρωσε πολλές μελωδίες δημωδών ασμάτων και χορών των Ποντίων των Κοτυώρων.
πηγή : ΕΠΜ

3. αναρτήσεις μας :
• από την ζωή του Πόντου – Λαογραφικά Κοτυώρων εδώ
• Χρονικά του Πόντου  εδώ
• για την επιβίωση των παραδόσεών μας εδώ
• Χριστού 1941 τη χρονίας εδώ 
• ανέκδοτα Κοτυώρων και Σταυρίν εδώ

4. το βιβλίο του "Λαογραφικά Κοτυώρων" έκδοση 1939 - σελίδες 540 σε ψηφιακή μορφή (αρχείο pdf) εδώ

ΠΕ, 1961, 143-144

Τάμαλαν Κοτυώρων

πρώτη δημοσίευση 10.10.2022

🔻 από την Ποντιακή Ηχώ, 1984, τ. 16 το μικρό άρθρο του Πέτρου Ευθυμιάδη για το χωριό του Τάμαλαν - ο χάρτης από βιβλίο του Ξ. Άκογλου

 

κίνηση Κοτυωριτών...

➤ το παρακάτω κείμενο είναι από το βιβλίο του Ιωακείμ Δ. Σαλτσή "χρονικά Κοτυώρων"
➤ αφορά μια κίνηση & επιτροπή που δημιουργήθηκε στην Τραπεζούντα (Σεπτέμβριος 1917) προκειμένου να πείσουν τους Ρώσους να απελευθερώσουν τις περιοχές και πέραν του Χαρσιώτη ποταμού
➤ στην επιτροπή που δημιουργήθηκε συμμετέχουν ως εμπειρογνώμονες - στρατιωτικοί οι Ιστύλ Αγάς (Στυλιανός Κοσμίδης) και ο Βασίλ Ουστάς (Βασίλειος Ανθόπουλος)
➤ δεν έχουμε διαβάσει κάπου αλλού την δημιουργία αυτής της κίνησης χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρξε.

Σάββας Κανταρτζής #2 - ταβάν ταμπουρού...

➤ για τα αμελέ ταμπουρού έχουμε γράψει αρκετά - βλ. αναρτήσεις μας εδώ
➤ τα ταβάν ταμπουρού ήταν τρόπον τινά η απάντηση-άμυνα των Ρωμιών. Δείτε πως τα περιγράφει ο Σάββας Κανταρτζής στον 3ο τόμο των απομνημονευμάτων του "νίκη χωρίς ρομφαία"
➤ όλες οι αναρτήσεις μας από το έργο του συγγραφέα στην ετικέτα Σ. Κανταρτζής εδώ

[πρώτη δημοσίευση 17.2.2018]

Σάββας Κανταρτζής #3 - ένας διαφορετικός βομβαρδισμός των Κοτυώρων...

➤ τρίτη ανάρτηση μας από το πολύ καλό βιβλίο του Σ. Κανταρτζή "νίκη χωρίς ρομφαία",
➤ αφορά έναν περίεργο "βομβαρδισμό" (*) της πόλης. Διαβάστε και θα καταλάβετε...
➤ να συμπληρώσω μόνο ότι οι Κοτυωρίτες είχαν υποστεί έναν ανελέητο βομβαρδισμό από Ρώσικα πλοία κατά την διάρκεια του 1ου παγκοσμίου πολέμου. Όλοι πίστευαν ότι προετοιμαζόταν η προέλαση των Ρώσων προς τα δυτικά αλλά...
➤ όλες οι αναρτήσεις μας από το έργο του συγγραφέα στην ετικέτα Σ. Κανταρτζής εδώ
➤ όλες οι αναρτήσεις μας για τα Κοτύωρα εδώ

(*) η χρονιά που συνέβη πρέπει να είναι το 1920 ή πρώτο εξάμηνο του 1921

η εικόνα είναι από το λεύκωμα Μικρασιατικά παράλια

Ξενοφώντα Άκογλου, λαογραφικά Κοτυώρων - #4 / παραθέρισμα

➤ ο Ξενοφών Άκογλου από το βιβλίο του "λαογραφικά Κοτυώρων" (1ος τόμος) μας δίνει μια αναλυτική περιγραφή των διακοπών - παραθέρισμα των κατοίκων της πόλης
➤ ο Δ. Πόντος το έλεγε "θα πάμε σην γεϊλέν", έτσι το έλεγε και η Φάτσαλουσα γιαγιά μου - (Wiki : yayla is the Turkish word for "highland")
➤ στην τρίτη σελίδα (112) ο Άκογλου κάνει λάθος στην απόσταση Τσάμπαση - Σεμέν και μας λέει ότι είναι 30 km. Είναι μόνο 6-8 / βλ. ανάρτηση μας εδώ
➤ δείτε την πτήση μας μέχρι το Τσάμπαση εδώ
➤ διαβάστε το άρθρο και "δείτε" με την φαντασία σας την ζωή των δικών μας πάνω στα παρχάρια. Πολύ καλές εικόνες για ένα θεατρικό, ένα videoclip με την γνωστή ομάδα της Θεσσαλονίκης...

[πρώτη δημοσίευση 5.6.2018] 

από το βιβλίο Χρονικά Κοτυώρων του Ι. Σαλτσή

Ξενοφώντα Άκογλου, λαογραφικά Κοτυώρων - #3

➤ τρίτη ανάρτηση μας από το βιβλίο του Ξ. Άκογλου
➤ πρώτη εδώ / δεύτερη εδώ
➤ θέμα : διοικητική και εκκλησιαστική εξάρτηση.

Ξενοφώντα Άκογλου, λαογραφικά Κοτυώρων - #2

➤ από την 1η Μαΐου του 2015 κάναμε μια πρώτη ανάρτηση με μία υπόσχεση... εδώ
➤ έπρεπε λοιπόν κάποτε να το ξεκινήσουμε...
➤ με φόβιζε ο όγκος του, πρώτος τόμος, 526 σελίδες - δεύτερος τόμος 436 δηλ. συνολικά 960 σελίδες...
➤ είναι θησαυρός και το εννοώ, είναι αυτό που λέει ο τίτλος του, λαογραφικό 100% και μάλλον όχι μόνο των Κοτυώρων
➤ ο πρώτος τόμος δεν έχει πίνακα περιεχομένων, τον έκανα εγώ. δείτε τα περιεχόμενα και θα καταλάβετε τι υλικό υπάρχει, δείτε για παράδειγμα το πλήθος των σελίδων στο κεφάλαιο "Κρωμέτκα τραγωδίας" στην σελίδα 347
➤ ένα απαραίτητο βιβλίο για τους καλλιτέχνες μας, (μουσικοί - στιχουργοί - θεατράνθρωποι) ξαναλέω, θησαυρός λαογραφίας...

[πρώτη δημοσίευση Μάϊος 2018]

1. περιεχόμενα :

2. πρώτο θέμα : σκωπτικές και πειραχτικές εκφράσεις

Ξενοφώντα Άκογλου, λαογραφικά Κοτυώρων - #1

πρώτη δημοσίευση στις 1.5.2015

➤ μετά από πολύ ψάξιμο, βρήκαμε μόλις χθες το βιβλίο του Ξενοφώντα Άκογλου (Ξένου Ξενίτα) "από την ζωή του Πόντου – Λαογραφικά Κοτυώρων" - εκδ. Μάτι, έτος 2005, αναστατική έκδοση του 1938, σελίδες 525

➤ είναι η βίβλος των Κοτυώρων
➤ ακολούθησε ο δεύτερος τόμος 

➤ όλες οι 36 αναρτήσεις μας για τον Ξ. Άκογλου : εδώ

➤ Ξένος Ξενίτας ήταν ψευδώνυμο του 

 

 

Air Pontus #22 : Τσάμπαση - Σεμέν - Καρακιόλ

➤ η πτήση μας αυτή είναι προσάρτημα της ανάρτησης μας με τίτλο "το Τσάμπαση Κοτυώρων" 1η εδώ και 2η εδώ
➤ η διάρκεια είναι 06:19 λεπτά
➤ video υψηλής ανάλυσης (1920 x 1080) με σπηκάζ

[πρώτη δημοσίευση 29.5.2017]

από τον χάρτη του βιβλίου "λαογραφικά Κοτυώρων" του Ξ. Άκογλου

το Τσάμπαση Κοτυώρων - #2

πρώτη δημοσίευση Μάιος 2017

➤ συνεχίζουμε με το δεύτερο μέρος της ανάρτησης για το Τσάμπαση
➤ το πρώτο μέρος της ανάρτησης εδώ

από το Google Earth - Panoramio

➤ από τον ταξιδιωτικό οδηγό της Infognomon

από το βιβλίο "ημερολόγιο προσκυνήματος στη γη του Πόντου"

από τον χάρτη των εκδόσεων Κεσόπουλος

μερικά από τα χωριά του Σεμέν