➤ άρθρο του Μιλτιάδη Νυμφόπουλου για το Κοάς που δημοσιεύτηκε στον "Αργοναύτη" την 19.1.1913
➤ για την εφημερίδα του Βατούμ Αργοναύτης, ανάρτησή μας εδώ
➤ το κείμενο το είχαμε από το δίκτυο χωρίς να σημειώσουμε την πηγή.
[πρώτη δημοσίευση 24.8.2018]
Πρόβατα άνευ ποιμένος
Στην διοίκηση της Αργυρούπολης υπάγεται
ο δήμος Κοασίου που έχει 40 ελληνικά χωριά με πληθυσμό 3.000. Οι δυστυχισμένοι
αυτοί ομογενείς είναι καταδικασμένοι σε μαρασμό και αφάνεια. Τα αίτια της
δυστυχίας τους είναι πολλά, μα εμείς εδώ θ’ αναφέρομε τα κυριότερα:
Πρώτον, δε μπορούν να έρθουν σε επικοινωνία με τους Έλληνες
της Αργυρούπολης, Κρώμνης, Σαντάς κ.λ.π.,
και γι αυτό ενώ ο κόσμος γύρω τους εξελίχθηκε, αυτοί βρίσκονται σε
πρωτόγονη κατάσταση.
Δεύτερον, επειδή τους τυραννούν οι Τούρκοι δεν
μπορούν ελεύθερα να εξασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Πριν 5 χρόνια
κάποια γυναικούλα απ’ το Κοάσι κατέβηκε το Πάσχα στη Σάντα με τον γαμπρό της.
Οι κωδωνοκρουσίες, οι φωταψίες οι ψαλμωδίες κ.λ.π. των εκκλησιών της Σαντάς δεν
άφησαν ασυγκίνητα τα δύο αυτά ατυχή πλάσματα και η γυναικούλα χρόνια
ολόκληρα δάκρυζε μόλις θυμόταν το Πάσχα που πέρασε στη Σαντά.
Τρίτον, εξ αιτίας που έχουν πολλούς Τούρκους στα χωριά τους ξέχασαν οι
περισσότεροι τα ελληνικά, οι δε λίγοι που ξέρουν την ελληνική αναγκάζονται να
μιλήσουν την τούρκικη από τον φόβο των Τούρκων γειτόνων τους.
Τέταρτον, οι Τούρκοι γειτόνοι τους βρίζουν κάθε μέρα μπροστά τους το έθνος μας,
την θρησκεία μας και τη γλώσσα μας, ξεθάβουν πεθαμένους χριστιανούς τάχα για να
πέσει βροχή, μα ο μοναδικός σκοπός τους είναι να εξευτελίσουν το ελληνικό
στοιχείο και να κουρελιάσουν την τιμή του και
την υπόληψή του.
Πέμπτον, χαρακτηρίσθηκαν ορφανοί και απροστάτευτοι οι Έλληνες Κοασίου για την
παρακάτω αιτία, την οποίαν αν θ' αναγκασθούμε ν’ αναφέρομε, πρέπει να βάζουν
κόσκινο στο πρόσωπό τους μερικοί αντιπρόσωποι της θρησκείας μας. Όπως
λεν οι κάτοικοι Κοασίου, 20 χρόνια πριν αναγνώριζαν την Μητρόπολη Ερζερούμ, η οποία ήταν εξαρτημένη από το Πατριαρχείο Αντιόχειας.
Μόλις δολοφονήθηκε ο Μητροπολίτης Ερζερούμ
καταργήθηκε η Μητρόπολη και έμειναν απροστάτευτοι οι Έλληνες Κοασίου, γιατί το
Πατριαρχείο Αντιόχειας δεν έδειξε ενδιαφέρον για την τύχη τους. Έπεσε τότε στο
Κοάσι θρησκευτική αναρχία, απ' την οποία ακόμα υποφέρουν οι κάτοικοι, οι
εφημέριοι κατάντησαν τυραννίσκοι και αργυρολογούν σε βάρος των αξιοθρήνητων
αυτών πλασμάτων, οι δε προεστοί των χωριών που έπρεπε ν’ αντιδράσουν στη διαγωγή αυτή των εφημέριων σιωπούν, γιατί αυτοί είναι
περισσότερον άξεστοι από τους κατοίκους. Το χειρότερο που έκαναν και κάνουν οι
ιερείς, αυτοί οι λειτουργοί του Υψίστου και θεματοφύλακες του έθνους, είναι ότι
φροντίζουν να φέρουν κωλύματα στην ύπαρξη και λειτουργία δημοτικών ελληνικών
σχολείων στα χωριά αυτά κι αυτό το κάνουν για να μη μορφωθεί η νέα γενεά και αντιληφθεί τις καταχρήσεις τους και την αντεθνική δράση τους.
Απορώ πως η κοντινή Μητρόπολη Χαλδίας δεν μεριμνά για τα αναξιοπαθούντα αυτά πλάσματα. Ίσως να πει η Μητρόπολη Χαλδίας πως υπάγονται
οι Έλληνες Κοασίου στο πατριαρχείο της Αντιόχειας και δεν επιτρέπεται η
επέμβασή της στα σχολικά και εκκλησιαστικά ζητήματά τους, αλλά μια τέτοια
πρόφαση δεν δικαιολογείται, γιατί το πατριαρχείο Αντιόχειας 20 χρόνια κι εδώ
αδιαφορεί για την τύχη των Ελλήνων Κοασίου. Κατά την γνώμη μου οι Έλληνες
Κοασίου δεν πρέπει να χάσουν καιρό· πρέπει ν’ αναφερθούν
στην Τούρκικη Κυβέρνηση και να την παρακαλέσουν να ενεργήσει
για την απόσπασή τους από το πατριαρχείο Αντιοχείας και την προσάρτησή τους στο
Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο θα μεριμνήσει να τους σώσει από τον κίνδυνο.
Μιλτ. Κ. Νυμφόπουλος
Εκπαιδευτικός
Ιστοριογράφος της Σαντάς
