χρονολόγιο & εργογραφία Γ. Θ. Κανδηλάπτη

➤ ...ο πλήρης τίτλος είναι "χρονολόγιο και εργογραφία Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτου-Κάνεως, ενός μαχόμενου δημοσιογράφου των δύο περασμένων αιώνων" της Μαρίας Κ. Βεργέτη
➤ το βιβλίο αυτό των 160 σελίδων το έχω ψηφιακά και το πιθανότερο είναι να το βρήκα να κυκλοφορεί ελεύθερα (σε pdf) στο δίκτυο
➤ το ξεφύλλισα για πρώτη φορά, ακολουθούν μερικές πρωτόγνωρες εικόνες
➤ έψαχνα να βρω την χρονολογία που έγραψε το βιβλίο του "οι μάρτυρες του Χριστιανισμού ή περί κρυπτοχριστιανών του Πόντου"
➤ την συγγραφέα κα. Βεργέτη την γνώρισα προσωπικά όταν για μερικά χρόνια (τα ηρωϊκά πρώτα...) ανταμώσαμε στον σύλλογο Αργώ Καλλιθέας
➤ δείτε την ανάρτησή μας από την σειρά "οι δάσκαλοι..." εδώ

[πρώτη δημοσίευση 20.7.2018]

 

από το blog Άμαστρις

ανέκδοτο : οι Γιμερίτ' ... (Ίμερα)

Ποντιακή Εστία, τεύχος 85

παρχανά (η), πληθ. τα παρχανάδας

από το Περσ. barhane=σταθμός οδοιπορικός, κατάλυμα ομάδας αγωγιατών, καραβανίου

ο γκιαβούρ Ιμάμ...

➤ ...και της Παναϊας το κουνίν
➤ από την ΠΕ, 1959, τ. 113-114 - του Φίλιππου Παππά (έχουμε αναρτήσεις με άρθρα του για την Ριζούντα αλλά και βιογραφικό).

αναρτήσεις μας για την Ριζούντα
αναζητήστε στην ετικέτα "Ριζούντα"

Χατζίκας Τάραλης

➤ Σάββας Παπαδόπουλος του Ιωάννη - οπλαρχηγός Χατζίκας Τάραλης. Από την Κερασούντα, μάλλον από το Κουλάκ Καγιά.
➤ στο δίκτυο βρήκαμε δύο αναφορές στον Τάραλη.

• υπάρχει ένα αρκετά μεγάλο άρθρο του Διαμαντή Λαζαρίδη στον 45ο τόμο της ΕΠΜ (Διαμαντής Λαζαρίδης, "Ο οπλαρχηγός Σάββας Ι. Παπαδόπουλος (Χατζίκας Τάραλης)", Αρχείον Πόντου, τομ. 45, σελ.66-78). Υπάρχει στην ψηφιακή βιβλιοθήκης της Επιτροπής, δυστυχώς, μόνο η 1η σελίδα (βλ. παρακάτω)
• στο blog της Γαράσαρης σε μία ανάρτηση - εδώ - υπάρχει μια ενότητα για τον Χατζίκα Τάραλη.

➤ το κείμενο που εμείς αναρτούμε είναι από το βιβλίο "η ωραία Κερασούντα" του Σάββα Ασλανίδη.

 

Κιουρτούν - #3

πρώτη δημοσίευση 11.3.2020

➤ τρίτη (τελευταία) ανάρτηση για το Κιουρτούν - πρώτη εδώ δεύτερη εδώ
➤ τα παρακάτω είναι από τον ταξιδιωτικό οδηγός Αν. Πόντος και από την εγκυκλοπαίδεια του Π.Ε.
➤ για τους ενδιαφερόμενους για την περιοχή υπάρχει ένα βιβλίο με τίτλο "η Σίμικλη της Χαλδίας" που έγραψε ο Σεβασμιότατος κ. κ. Παύλος (εκδ. Κυριακίδη). Θα αναρτήσουμε το επόμενο διάστημα - αναρτήθηκε εδώ
➤ οι χάρτες από το δίκτυο

Κιουρτούν - #2

πρώτη δημοσίευση Ιούλιος 2016

➤ δεύτερη ανάρτηση για το Κιουρτούν του Μεσοχαλδίου
➤ άρθρο του Παντελή Μελανοφρύδη από τα ΠΦ, 1937, τ.12
➤ πρώτη ανάρτηση μας για το Κιουρτούν : εδώ
➤ γενικά για την Μεσοχαλδία : εδώ 
➤ download μεγάλος χάρτης ευρύτερης περιοχής Τραπεζούντας - Αργυρούπολης : εδώ

Δέσμαινα - φώτο από Google Earth Panoramio

η περιοχή του Κιουρτούν - χάρτης του ΚΜΣ

η Μούζενα και τα χωριά της

➤ Μούζενα : Μια από τις περιφέρειες της Χαλδίας που υπαγόταν στην υποδιοίκηση της Άρδασας (Τορούλ). Βρισκόταν πέρα από τον Κάνι ποταμό μεταξύ των χωριών Δεμιρτζίκιοϊς, Σταυρίου, Μανδρίων επί ενός ποταμίου που συμβάλλει στο ποτάμιο της Κρώμνης. Αποτελείτο από 10 ορεινά χωριά : Κυρίως Μούζενα (Πας) - Τσιμερά - Ωραιόκαστρο (Χάτς) - Αγ. Φωκάς - Σίσια - Παλλαδάντων - Αγρίδ' - Λωρία - Μασούρα και Χάραβα (Κινέη). Στο κέντρο αυτών των χωριών υπήρχε η Μονή του Αγ. Γεωργίου του Ζαντού ή Λερμούχου με 15 καλόγραιες. Την εποπτεία της Μονής είχε το χωριό Αγρίδ' που απέχει από την Αργυρούπολη περί τα 20 χιλ.
➤ από τον ταξιδιωτικό οδηγό Αν. Πόντος της Infognomon
➤ έχουμε στο blog δεκαπέντε (15) αναρτήσεις για την περιοχή της Μούζενας μέχρι τώρα - εδώ 
➤ πτήση με την Air Pontus εδώ 

[πρώτη δημοσίευση 9.8.2019]

 

σχόλια

παραθέτουμε τα σχόλια που είχαμε στο fb :

1.

Μιχάλης Νεοφυτίδης

Ο αριθμός 5 μπήκε 2 φορές κύριε Χρόνη. Μάλλον κατάλαθως. Τα χωριά της Μούζενας ήταν 10. Όχι 11. Η Χάραβα αν και πολύ κοντά στη συνοικία Άγιος Ιωάννης του Παλλαδάντων και στη Μασούρα, δεν ήταν χωριό της Μούζενας. Προυπήρχε των χωριών της Μούζενας. Σε πολλές πηγές της Ε.Π.Μ. φαίνεται αυτό εκτός από μία και γι' αυτό γίνεται αυτό το λάθος από πολλούς. Στην πηγή αυτή(δεν θυμάμαι τώρα ακριβώς ποια είναι)αναφέρει σωστά τη ότι είναι 10 τα χωριά της Μούζενας αλλά αναφέρει μεσα σε αυτά τη Χάραβα και όχι το Ντεμιρτζίκιοί.

 

2.

Terra Pontus

Μιχάλη,

1. όντως το 5 είναι δύο φορές, άρα τα χωριά με βάση τον πίνακα της Infognomon είναι 11 και όχι 10

2. στην εισαγωγή της ανάρτησης γράφω 10 χωριά και είναι η περίληψη του σχετικού άρθρου του Γ. Κανδηλάπτη από το βιβλίο του "γεωγραφικό και ιστορικό λεξικό"

3. ο Κανδηλάπτης περιλαμβάνει στην Μούζενα την Χάραβα αλλά ΔΕΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ το Ντεμιρτζίκιοϊ

4. εγώ προσωπικά δεν είμαι σε θέση να υποστηρίξω ούτε τα 10 ούτε τα 11 χωριά, αν δηλ. η Χάραβα ή το Ντεμιτζίκιοϊ είναι ή δεν είναι στην περιφέρεια της Μούζενας.

εικόνες από τον Πόντο

πρώτη δημοσίευση 17.8.2020

➤ από λεύκωμα της ΕΠΜ (1)
➤ από κάποιο βιβλίο για την Δράμα. του λαϊκού ζωγράφου Κώστα Βιδενμάγερ - ο Θεόφιλος της Δράμας (1)
➤ από το βιβλίο της Μαρ. Κορομηλά "οι Έλληνες στη Μαύρη Θάλασσα" (5)

τ' εμέτερον η Παναΐα...

πολιορκία και άλωση της Τραπεζούντος - 15 Αυγούστου 1461

πρώτη δημοσίευση 15.8.2018

➤ στα περίπου τέσσερα χρόνια αυτής της σελίδας δεν αφιερώσαμε ούτε μια ανάρτηση για την αποφράδα ημέρα της 15.8.1461 γιατί είναι ότι πιο θλιβερό, ότι πιο σκοτεινό για τον Ποντιακό Ελληνισμό
➤ πριν από λίγο καιρό διαβάσαμε το εξαιρετικό βιβλίο της Αυγής Β. Παπάκου με τίτλο "Θεοδώρα, η Τραπεζούντια πριγκίπισσα". Είναι αυτή που εμπλέκεται σε κάποιο βαθμό με την κατάληψη της πόλης από τους αγαρηνούς. Θλίψη...
➤ παρακάτω αναρτούμε δύο σχετικά άρθρα που βρήκαμε στο δίκτυο
το πρώτο είναι του Διαμαντή Λαζαρίδη και το δεύτερο είναι από την σελίδα "πατρίδα μ' αραεύωσε σε"

1. Διαμαντής Λαζαρίδης

Μετά την Κωνσταντινούπολη.... η Τραπεζούντα
(Ο ρόλος του φιλοσόφου και πρωτοβεστιάριου Γεωργίου Αμιρούτζη...)

Οκτώ χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) και η Τραπεζούντα, το τελευταίο προπύργιο του Ελληνισμού στην Ανατολή, περιήλθε στην κυριαρχία των Τούρκων (1461).
Στην πρώτη περίπτωση η Πόλη αλώθηκε, ύστερα από γενναία αντίσταση των Ελλήνων με επικεφαλής τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο ο οποίος έπεσε μαχόμενος στις επάλξεις.

Στη δεύτερη περίπτωση, η Τραπεζούντα, ύστερα από πολιορκία 40 ημερών και ενώ ο Αυτοκράτορας Δαβίδ ήταν αποφασισμένος να αμυνθεί μέχρις εσχάτων, ακολουθώντας το παράδειγμα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, πείσθηκε τελικά, από τον πρωτοβεστιάριο (θησαυροφύλακα ), Γεώργιο Αμιρούτζη, να παραδώσει την πόλη στους Τούρκους, γιατί κάθε περαιτέρω αντίσταση ... ήταν μάταιη!
Για το ρόλο του Γεωργίου Αμιρούτζη στις διαπραγματεύσεις παράδοσης της Τραπεζούντας και για τον εν γένει "βίο και πολιτεία" του ανδρός, γράφτηκαν, από σύγχρονούς του συγγραφείς και αργότερα, στα νεότερα χρόνια, από διάφορους μελετητές, πολλά και αντιφατικά. Κάποια στοιχεία όμως είναι εκτός πάσης αμφισβητήσεως:

- Ο Αμιρούτζης διεξήγε τις διαπραγματεύσεις, για την παράδοση της Τραπεζούντας, με τον Μαχμούτ πασά (μεγάλο Βεζύρη και αρχηγό του τουρκικού Στόλου), με τον οποίο συνδεόταν συγγενικά, (ήταν ξαδέλφια πρώτου βαθμού, γιατί οι μητέρες τους ήταν αδελφές) και από τον οποίο δέχθηκε σημαντικά δώρα...

- Μετά την παράδοση της Τραπεζούντας, ο Δαβίδ με την οικογένειά του και άλλους αυλικούς, μαζί και ο Αμιρούτζης, οδηγήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί στην Αδριανούπολη.

- Στις αρχές του 1463 η Θεοδώρα Μεγαλοκομνηνή, ανεψιά του Δαβίδ και σύζυγος του Uzun Hasan (Εμίρη των Ασπροπροβατάδων), ζήτησε, με γράμμα της, να της αποσταλεί στην Αμίδα (Ντιαρμπεκίρ) ένα από τα παιδιά του Δαβίδ ή ο ανεψιός του Αλέξιος, για να διαφυλαχτεί και ανατραφεί "βασιλικώς". Το γράμμα αυτό περιήλθε στα χέρια του Αμιρούτζη και παραδόθηκε, μέσω του εξαδέλφου του Μαχμούτ, στο Σουλτάνο...

-Το 1463 ο Δαβίδ μετήχθη στην Κωνσταντινούπολη και εκεί, αρνηθείς την εξώμοση του ενώπιον του Σουλτάνου, αποκεφαλίστηκε, αφού προηγουμένως είδε να σφάζονται οι τρείς γιοι του και ο ανεψιός του Αλέξιος (1η Νοεμ.1463 ).

- Οι δυο γιοί του Αμιρούτζη (Βασίλειος=Mehmet και Αλέξανδρος=Iskeder) μεταστράφηκαν στον Μουσουλμανισμό, Ο ίδιος βαθμιαίως εντάχθηκε στο περιβάλλον του Οθωμανού Σουλτάνου και έγινε στενός συνεργάτης του. Έγραψε μάλιστα και ποιήματα που εξυμνούσαν τον Μωάμεθ.

- Ο Αμιρούτζης έγινε αιτία να καθαιρεθεί ο τότε Πατριάρχης Ιωασάφ (1465-1466) και να "ρινοτομηθεί" ο εκκλησιάρχης Μανουήλ (ο μετέπειτα Πατριάρχης με το όνομα Μάξιμος Γ'), διότι δεν του δινόταν άδεια για να παντρευτεί την Αθηναία, χήρα του Δούκα της Αθήνας Φράνκο Ατζαγιόλι, τη γνωστή ως " Μουχλιώτισσα ", επειδή ήταν παντρεμένος.

- Ο Αμιρούτζης πέθανε το 1470 στην Κωνσταντινούπολη από συμφόρηση, ενώ έπαιζε τάβλι...

Οι απόψεις, αν τούρκευσε ή όχι ο Αμιρούτζης πολύ λίγη σημασία έχουν…

2. σελίδα "πατρίδα μ' αραεύωσε σε"

Η παράδοση της Τραπεζούντας

Η απρονοησία του Δαβίδ — να προκαλέσει το συγγενή του πλέον Ουζούν Χασάν να μεσολαβήσει στο σουλτάνο ώστε να τον απαλλάξει από τον ετήσιο φόρο — ερέθισε ακόμη περισσότερο τον Οθωμανό ηγεμόνα. Η διπλωματική απειρία του Ουζούν Χασάν επιτάχυνε την καταστροφή, γιατί ο ηγέτης των Ασπροπροβατάδων έδωσε εντολή στους απεσταλμένους του στο Μεχμέτ Β’ όχι μόνο να ζητήσουν να παύσει η πληρωμή φόρου υποτελείας από τον Τραπεζούντιο αυτοκράτορα, αλλά και να απαιτήσουν τα καθυστερημένα δώρα, τα οποία πριν από 50 χρόνια συνήθιζε να στέλνει κάθε χρόνο στους Ασπροπροβατάδες ηγεμόνες ο ομώνυμος πάππος του Οθωμανού σουλτάνου (Μεχμέτ Α’).

Όλο το χειμώνα ο σουλτάνος προετοιμαζόταν για την εκστρατεία εναντίον των κρατών της Β. Α. Μικράς Ασίας. Την άνοιξη 1461 είχε ήδη έτοιμα 300 πολεμικά πλοία, εκτός από τα άλλα βοηθητικά. Τα πληρώματά τους αποτελούσαν εύρωστοι, καλά οπλισμένοι και εμπειροπόλεμοι άνδρες, με επικεφαλής τους τον Κασίμ, διοικητή της Καλλιπόλεως, και τον Γιακούμπ. Ο λαμπρός αυτός στόλος ξεκίνησε από τις ακτές του Βοσπόρου προς τον Εύξεινον μέσα σε μία εορταστική ατμόσφαιρα επιδεικνύοντας επιβλητικά την ναυτική ισχύ των Τούρκων.

Στη συνέχεια, ο σουλτάνος με τα στρατεύματα του πέρασε τον Ελλήσποντο, τον Ιούνιο του 1461, και έφτασε στην Προύσα, όπου είχε δώσει εντολή να συγκεντρωθούν τα ασιατικά στρατεύματα. Το σύνολο των συγκεντρωμένων δυνάμεων, κατά τον Κριτόβουλο, έφθανε τους 60.000 ιππείς και τους 80.000 πεζούς. Μεγάλος φόβος κυρίευσε τότε τους κατοίκους των νησιών του Αιγαίου και των ελευθέρων πόλεων του Ευξείνου, του Καφά, της Τραπεζούντας και της Σινώπης (σύμφωνα με το Δούκα). Ο πρώτος αντικειμενικός σκοπός της εκστρατείας ήταν η ωραία και πλούσια πόλη του Ευξείνου, η Σινώπη, περίφημο εξαγωγικό λιμάνι.

Ο σουλτάνος κατευθύνθηκε πρώτα νοτιοανατολικά και στρατοπέδευσε στην Άγκυρα, απ’ όπου παράγγειλε στον Ισφεντιάρογλου Ισμαΐλ μπέη ότι θέλει τη Σινώπη και ότι ως αντάλλαγμα θα του παραχωρούσε τη Φιλιππούπολη και την περιοχή της. Έπειτα προωθήθηκε προς την πόλη, κατέλαβε τον ισθμό της χερσονήσου, επάνω στην οποία είναι χτισμένη η Σινώπη, ενώ ο στόλος του απέλεισε τις παραλίες της περιοχής. Τα πράγματα ωστόσο δεν έφθασαν ως τη σύγκρουση, γιατί ο Ισμαΐλ βγήκε έξω, προσκύνησε το σουλτάνο και του παρέδωσε την πόλη δεχόμενος τα ανταλλάγματά του, παρόλο που διέθετε ισχυρό πυροβολικό και επαρκή φρουρά, η οποία θα μπορούσε να αποκρούσει για πολύ καιρό τις συνδυασμένες επιθέσεις του οθωμανικού στόλου και στρατού.

Στη συνέχεια ο σουλτάνος, αφού πρόσταξε τον στόλο του να κατευθυνθεί στην Τραπεζούντα, προωθήθηκε στο εσωτερικό της Αρμενίας, περνώντας με θαυμαστή ταχύτητα και αντοχή τα κακοτράχαλα περάσματα της ενδοχώρας. Ακολουθώντας έπειτα την οδό Αμάσειας— Σεβαστείας — Ερζερούμ σταμάτησε για να κυριεύσει το κάστρο Κοϊνλού/Κογιουνλού Χισάρ, στα ανατολικά της Τοκάτης. Ενώ προωθούνταν προς τα ανατολικά, προς το Ερζιτζάν, συνάντησε στο δρόμο τη μητέρα του Ουζούν Χασάν, την Σάρα Χατούν, η οποία ερχόταν με δώρα πολλά να τον προϋπαντήσει και να τον παρακαλέσει να θεωρήσει τον γιο της φίλο και σύμμαχο. Ο Μεχμέτ Β’ δέχτηκε, με τον όρο ο Ουζούν Χασάν να σταματήσει τις επιδρομές του εναντίον των οθωμανικών εδαφών και να διαλύσει τη συμμαχία του με τον Δαβίδ Μεγάλο Κομνηνό. Ωστόσο, για να εξασφαλίσει τη μελλοντική στάση του Τουρκομάνου ηγεμόνα πήρε μαζί του και τη Σάρα Χατούν. Έπειτα άρχισε να ανεβαίνει τις δύσβατες Ποντικές Άλπεις κατευθυνόμενος προς την Τραπεζούντα.

Στο μεταξύ, ο τουρκικός στόλος προερχόμενος από τη Σινώπη εμφανίστηκε τόσο αιφνίδια μπροστά στην Τραπεζούντα, ώστε ο Δαβίδ δεν πρόλαβε να συγκεντρώσει όλους τους άνδρες του μέσα στα τείχη της ούτε να εφοδιαστεί καλά με τρόφιμα. Οι Οθωμανοί επιπλέον αποβίβασαν 10.000, περίπου, άνδρες πολύ καλά εξοπλισμένους, οι οποίοι ανενόχλητοι λεηλάτησαν κι έκαψαν τα προάστια της πρωτεύουσας των Μεγάλων Κομνηνών. Οι Τραπεζούντιοι δοκίμασαν να τους αντιμετωπίσουν έξω από τα τείχη, αλλά οι υπέρτερες δυνάμεις των Τούρκων τους εξανάγκασαν να κλειστούν πάλι στην πόλη. Έτσι, η πρωτεύουσα αποκόπηκε από τα περίχωρα. Ωστόσο επί 28 ημέρες οι πολιορκημένοι επιχείρησαν πολλές αιφνιδιαστικές εξόδους και μάχονταν ηρωικά χωρίς να υστερούν καθόλου από τους εχθρούς σ’ αυτές τις μάχες. Ταυτόχρονα, οι αγρότες της γύρω υπαίθρου κατέβαιναν από τα υψώματα και επιτίθενταν εναντίον των Τούρκων, προξενώντας τους αισθητές απώλειες.

Η κατάσταση, όμως, άλλαξε, όταν ο σουλτάνος πέρασε με τις δυνάμεις του τις Ποντικές Άλπεις. Η σχετική είδηση φαίνεται ότι έφερε μεγάλη αναταραχή στην πόλη, προξενώντας επιπλέον κι ένα γενικό αίσθημα ηττοπάθειας. Έτσι, όταν ο Μεχμέτ Β’ στρατοπέδευσε στη θέση Σκυλολίμνη και ο ελληνοσερβικής καταγωγής αρνησίθρησκος Μαχμούτ πασάς, μεγάλος βεζίρης τότε των Οθωμανών, πρότεινε στο Δαβίδ την άμεση παράδοση, ο αυτοκράτορας φάνηκε διατεθειμένος να δεχθεί τους όρους του. Στη διαμόρφωση του σχετικού ψυχολογικού κλίματος φαίνεται ότι συνέβαλε κατά πολύ και ο πρωτοβεστιάριος του Δαβίδ, φιλόσοφος Γεώργιος Αμιρούτσης, ένας από τους καιροσκόπους της μεταβατικής εκείνης περιόδου.

Έτσι, κατά τα μέσα Αυγούστου του 1461, έπαψε να υφίσταται και το τελευταίο ελεύθερο τμήμα του ελληνισμού, την πτώση του οποίου θρήνησε ποικιλότροπα ο λαός του Πόντου.

Η αναγγελία των αποτελεσμάτων της εκστρατείας του Μεχμέτ Β’ έφτασε τον Οκτώβριο Πρώτα στη Βενετία και κατόπιν στα άλλα μεγάλα κράτη της Ευρώπης, προκαλώντας μεγάλη συγκίνηση και ζυμώσεις.

Η παράδοση της Τραπεζούντας ωστόσο δεν εξασφάλισε ούτε την αυτοκρατορική οικογένεια ούτε τους κατοίκους της πόλης από τις καταπιέσεις, τις λεηλασίες και τα άλλα δεινά της αλώσεως.

Ο Δαβίδ, με τα μέλη της οικογένειάς του κι όσους θησαυρούς είχε περισώσει, με τους υπηρέτες και ορισμένους των εν δυνάμει όντων διατάσσεται να επιβιβαστεί σε τουρκικές γαλέρες, που τον μετέφεραν στην Πόλη. Από εκεί, ο πρώην αυτοκράτορας οδηγείται στην Αδριανούπολη. Ο Μεχμέτ Β’ είχε παραχωρήσει στο Δαβίδ ορισμένα κτήματα προς το Στρυμώνα, κοντά στις Σέρρες, που του απέφεραν ετήσιο εισόδημα 300.000 οθωμανικά άσπρα. Ωστόσο, ο Μεγάλος Κομνηνός με την υποταγή του δεν παρέτεινε την ζωή του παρά μόνο για δύο χρόνια. Στις 23 Μαρτίου του 1463, ημέρα Σάββατο, φυλακίζεται μαζί με άλλα μέλη της οικογένειάς του στον πύργο της Αδριανουπόλεως, κατόπιν μεταφέρεται στο Επταπύργιο της Κωνσταντινουπόλεως και τη νύχτα της 1ης Νοεμβρίου του 1463 αποκεφαλίζεται μαζί με τρία από τα παιδιά του και τον ανεψιό του Αλέξιο. Τα πτώματά τους ρίχνονται έξω από τα τείχη. Γλίτωσαν μόνο ο μικρότερος γιος του, Γεώργιος, ηλικίας 3 ετών, που τον είχαν εξισλαμίσει, η κόρη του Άννα, που προοριζόταν για το σουλτανικό χαρέμι, και η σύζυγός του, Ελένη. Η τραγική βασίλισσα είχε την αντοχή να θάψει μόνη, με τα ίδια τα χέρια της τους νεκρούς της και έπειτα ντύθηκε το μοναχικό ένδυμα και πέρασε τις τελευταίες της ημέρες σε μια αχυρένια καλύβα.

Αιτία του ομαδικού αυτού φόνου ήταν, λέγεται, η γνήσια ή πλαστή επιστολή της Θεοδώρας Μ. Κομνηνής (Δέσποινας Χατούν), συζύγου του Ουζούν Χασάν, η οποία παρακινούσε τον Δαβίδ να στείλει ένα γιο του (ή τον Αλέξιο, γιο του Αλέξανδρου Κομνηνού), στην αυλή της, για να τον αναθρέψει.

Ίσως τότε πολλοί Τραπεζούντιοι ευγενείς εγκαταλείποντας την Αδριανούπολη ήρθαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου θα τους δούμε αργότερα να αναμειγνύονται στα εσωτερικά του Πατριαρχείου και να επιβάλλονται στην μεταβυζαντινή κοινωνία. Οι παραδόσεις που σχετίζονται με την καταφυγή κάποιων Κομνηνών στη Μάνη, δεν φαίνεται να είναι απόλυτα αβάσιμες, όπως υποστηρίζει ο Miller (στο βιβλίο του «Trebizond»), καθώς και όσα έχουν γραφεί για την διασπορά των Τραπεζούντιων ευγενών στο Αιγαίο, την Πελοπόννησο, την Ιταλία και αλλού (Σ. Ιωαννίδης), αν ληφθεί υπόψη ότι οι Βενετοί είχαν αντιπρόσωπό τους την Τραπεζούντα και στα 1363 ήδη είχαν επιτρέψει την εγκατάσταση αρμενικών οικογενειών στην Κρήτη και τη Μεθώνη και ότι στα 1414 κιόλας είχαν δεχθεί την εγκατάσταση, στην Κρήτη ή την Εύβοια, 80 οικογενειών από την Τραπεζούντα, τη Σεβάστεια και από διάφορα άλλα μέρη του Πόντου.

Βασίλ Ουστάς & Δαμιανός

➤ για τον καπετάνιο Βασίλειο Ανθόπουλο - Βασίλ Ουστά έχουμε αρκετές αναρτήσεις (δεξιά, στο πεδίο "αναζήτηση θεμάτων" γράψτε Βασίλ Ουστά και θα σας επιστρέψει τουλάχιστον 13 αναρτήσεις)
➤ έφτασε χθες στα χέρια μας μία μάλλον αδημοσίευτη φωτογραφία του καπετάνιου. Μας την έστειλε ο φίλος μας Γιάννης Κυριακίδης, εγγονός του Βασίλ Ουστά τον οποίο ευχαριστώ
➤ αριστερά είναι το πρωτοπαλίκαρό του, ο Δαμιανός Χρυσοχοϊδης. Σίγουρα αυτός διασώθηκε αλλά δεν γνωρίζουμε περισσότερα. Που έζησε, ποιοι οι συγγενείς του και κυρίως, εάν άφησε καμία γραφή με τις θύμισες του.

Βασίλειος Ανθόπουλος ή Βασίλ-ουστάς ή Βασίλ-Αγάς ή Καράβασιλ

πρώτη δημοσίευση 25.9.2016

➤ Βασίλειος Ανθόπουλος ή Βασίλ-ουστάς  ή Βασίλ-Αγάς

➤ ήταν από το χωριό Κιζίκ της περιφέρειας του Απές ή Επές ή Habeche. Η δράση του άρχισε τον Ιούλιο του 1915 όταν κατόρθωσε να απελευθερώσει έναν Ρώσο στρατηγό από το στρατόπεδο αιχμάλωτων της Σεβάστειας και να τον οδηγήσει με καράβι στη Ρωσία.

➤ έδρασε στις περιοχές Σεβάστειας, Τοκάτης, Νεοκαισάρειας, Έρπαα και κυρίως της Σαμψούντας στον Δυτικό Πόντο. Πραγματοποίησε επανειλημμένες αποστολές στην κατεχόμενη από τους Ρώσους Τραπεζούντα και εξασφάλισε για τα αντάρτικα σώματα σύγχρονα όπλα. Την γυναίκα του την έλεγαν Νάστα (Αναστασία) η οποία τον ακολούθησε τουλάχιστον σε μία του αποστολή, αυτή που περιγράφεται στο βιβλίο του Δημ. Κουτσογιανόπουλου. Δολοφονήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1922 ευρισκόμενος εκεί προκειμένου να συγκροτήσει σώμα Ποντίων ανταρτών,

➤ υπαρχηγός του ήταν κάποιος Δαμιανός από το χωριό Ιν-Ονού επίσης της περιοχής Επές. Υπάρχουν αναφορές για τα πρωτοπαλίκαρα του που ήταν ο Πέτρος Χατζηκυριάκος και κάποιος Θύμος. Σημειώνουμε επίσης ότι ο ίδιος δεν έδρασε ποτέ στην περιοχή Επές και γενικότερα της Νικόπολης,
➤ ανάρτηση μας για την καπετάνισσα Νάστα εδώ 
➤ το ημερολόγιο του στην ανάρτηση μας εδώ
 

➤ βιβλιογραφία
    • Δημ. Σ. Κουτσογιανόπουλου : Ανάμεσα στους αντάρτες του Πόντου

    • Αρχείο Πόντου τόμος 44 σελίδα 192 

    • Ποντιακή Εστία 1ης περιόδου 

    • Χρήστος Σαμουηλίδης, μαύρη θάλασσα 

➤ δισκογραφία

    • ένα από τα 12 τραγούδια του πρωτοποριακού δίσκου των Γρηγόρη Σουρμαΐδη-Γιώργου Καλαμαριώτη "στον δρόμο για το Τσιμενλί" είναι αφιερωμένο στον Βασίλ Ουστά. Απ ότι γνωρίζουμε είναι η μοναδική δισκογραφική αναφορά στους καπετάνιους και γενικά στο αντάρτικο του δυτικού Πόντου, ανάρτηση μας εδώ

➤ www
δείτε αυτήν την σελίδα εδώ

➤ μνημείο του καπετάνιου στην Σκύδρα Πέλλας (φωτογραφίες δικές μας)
 

σκαναρισμένες φωτο,
πρέπει να είναι το καλοκαίρι του 1998

το 2012

πίνακας ανακοινώσεων των βανδάλων

Κισά Μπατζάκ - Κυριάκος Παπαδόπουλος

➤ πρώτη δημοσίευση 30.7.2015

η θεματολογία αυτής της σελίδας, είναι γνωστή, είναι ο Πόντος. Τίποτα περισσότερο - τίποτα λιγότερο. Με βάση το παραπάνω, δημοσιεύουμε τις πρώτες σελίδες από ένα βιβλίο που αναφέρεται στον Κισά Μπατζάκ (Κυριάκος Παπαδόπουλος). Την αντιστασιακή του δράση στον Πόντο. Στην Ελλάδα ο καπετάνιος εγκαταστάθηκε στον χωριό Κούκος Πιερίας.

σχόλια μας :

• τα παραπάνω είναι από το βιβλίο του Γεωργίου Ξανθόπουλου, Κισάμπατζακ - ο τραντέλλενας της Μακεδονίας. (Αφορά την δράση του καπετάνιου εδώ στην Ελλάδα την δεκαετία του '40).

• τα πλάγια γράμματα στο παραπάνω κείμενο, είναι μάλλον από το βιβλίο του Π. Τανιμανίδη - Γ. Αντωνιάδη "το αντάρτικο του Πόντου".

•  Ο συγγραφέας Γεώργιος Αντωνιάδης (*) είναι γνωστός Πάφραλης ο οποίος έκανε μεγάλες προσπάθειες ανάδειξης της ιστορίας και της λαογραφίας της περιφέρειας της Πάφρας. Μερικές φορές μάλλον παρασύρθηκε από τον φιλοτοπικισμό του στην προσπάθεια του αυτή. Ο καπετάνιος Αντών Πασάς της Πάφρας, από πουθενά δεν προκύπτει ότι ήταν ο "γενικός αρχηγός" του αντάρτικου του Δ. Πόντου. Το κακό είναι ότι δεν υπήρχε τέτοιος.

• κατά τον ίδιο τρόπο, ο Κισά Μπατζάκ δεν ήταν αρχηγός στην μάχη του Τσαγκσούρ όπως αναφέρεται παραπάνω. Δείτε επίσης την σχετική μας ανάρτηση εδώ

(*)
δάσκαλος, γεννημένος το 1926 (απεβίωσε το 2014) στην Νέα Μπάφρα Σερρών. Έγραψε αρκετά βιβλία.

τα λόγια είναι περιττά...

ΠΕ, 1978, τ. 19, σ. 45

ο ηγούμενος Πανάρετος κι' ο Μεμέτ εφέντης

πρώτη δημοσίευση 4.8.2020

➤ ένα άρθρο από την ΠΕ, 1957, τεύχος 91 το οποίο υπογράφει ο Α. Αβρααμίδης και έχει ημερομηνία συγγραφής 12.6.1957
➤ αφορά το κτίσιμο της νέας μονής Αγίου Γεωργίου Χουτουρά το 1897 γιατί η παλαιά έπαθε καθίζηση
➤ διαβάστε πως ξεπεράσθηκαν τα εμπόδια που έβαζαν οι αρχές 
➤ για το χωριό Χουτουρά και την μονή έχουμε ήδη τρεις αναρτήσεις 1η / 2η και 3η