31 Μαρτίου 2022

προσκύνημα στον αλησμόνητο Πόντο... / #4

πρώτη δημοσίευση 31.3.2022

🔻 το ΒΗΜΑ της ΕΛΘ, Μάρτιος 1962 (φύλλο #22)
🔻 τέταρτο μέρος - πρώτο εδώ / δεύτερο εδώ / τρίτο εδώ
🔻 οι φίλοι βρίσκονται ακόμη στην Τραπεζούντα και κάνουν ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις....
🔻 αναφέρονται στους Νεμλή Ζαντέ τους οποίους συναντήσαμε σε μία ανάρτησή μας και μάλλον είναι η ίδια οικογένεια (κρυπτοχριστιανοί που παρέμειναν) - εδώ
🔻 το προσκύνημα θα συνεχισθεί και στο επόμενο φύλλο το οποίο φυσικά θα παρακολουθήσουμε
 
🔻 κατεβάστε την πρώτη σελίδα γιατί δεν θα διαβάζεται διαφορετικά (μια ολόκληρη σελίδα της εφημερίδας...) -  εδώ


Γεώργιος Ανδρεάδης, φουρτούνα ήταν… - #4

➤ τέταρτη ανάρτηση από το βιβλίο του Γ. Ανδρεάδη - πρώτη εδώ / δεύτερη εδώ / τρίτη εδώ
έχει επέλθει συμφωνία για ανταλλαγή των πληθυσμών και οι Ρωμιοί μαζεύονται στα μεγάλα λιμάνια
ο Πρόδρομος Ηλιάδης με την γυναίκα του και τις δύο αδελφές του αποφασίζουν να περπατήσουν από την Κάβζα μέχρι την Σαμψούντα για να πάρουν το πλοίο που θα τους μεταφέρει στην Ελλάδα
είναι μια συγκλονιστική η περιγραφή αυτής της πορείας, Κάβζα - Σαμψούντα και οι περιπέτειες που είχαν στον δρόμο
έκαναν δύο διανυκτερεύσεις η πρώτη στα τρία χάνια (σημείο 2) και η δεύτερη στο Τσακαλή (σημείο 3) [ο παλιός δρόμος περνούσε πάνω από το βουνό Χατζηλάρ]
➤ στα χάνια του Τσακαλή δυο Ρωμιοί τους προστατεύουν από τα κτήνη μέχρι που εμφανίζεται μέσα στην νύχτα ο Οσμάν ή Θόδωρος...




30 Μαρτίου 2022

Ηλίας Μακρής - Καθημερινή 30.3.2022

 

ύμνος στη λύρα

του Πόλυ Χάϊτα

Γεώργιος Ανδρεάδης, φουρτούνα ήταν… - #3

    ➤ τρίτη ανάρτηση από το βιβλίο του Γ. Ανδρεάδη - πρώτη εδώ / δεύτερη εδώ
    ➤ το παρακάτω περιστατικό ο παπά-Πρόδρομος το είδε και το άκουσε από κοντά "σημειώνω, ότι θα τα γράψω όπως τα άκουσα ο ίδιος από απόσταση 4-5 μέτρων..."
    ➤ Πιτς Βασίλ είναι ο Βασίλειος Τσαουσίδης από το Κιουπτσού Νταγ της Κάβζας (1864 - 1942 Λιθότοπος Σερρών)
    ➤ Τελή Σωκράτ είναι ο Σωκράτης Παπαδόπουλος από την Λαοδικεία. Στο βιβλίο του Θεόδωρου Παυλίδη "ο ελληνισμός του δυτικού Πόντου" υπάρχει συνέντευξη 13 σελίδων από τον ανιψιό του καπετάνιου, τον Ελευθέριο Παπαδόπουλο (θα επανέλθουμε)
    ➤ δεν θυμάμαι σε ποιο βιβλίο διάβασα ότι ένα Ρωμέϊκο αντάρτικο τμήμα αντιλήφθηκε την πορεία του τμήματος του Κεμάλ στο ύψος του Καβάκ αλλά δεν έκανε τίποτα για να τους σταματήσει. Θυμάμαι μόνο ότι τα έγραφε ένας μικροκαπετάνιος ή αντάρτης που δυστυχώς δεν κράτησα σημειώσεις...





    29 Μαρτίου 2022

    οι πρώτοι Έλληνες ταξιδευταί στον Πόντο (Φρίξος & Έλλη)

    ➤ ο Κωνσταντίνος Χιονίδης είχε μια αγάπη για ότι είχε σχέση με Πόντο και αρχαία Ελλάδα. Έτσι δημοσίευσε αρκετά άρθρα με σχετικό περιεχόμενο. Ένα από αυτά είναι και το παρακάτω
    όλες οι αναρτήσεις μας με άρθρα του Κ. Χιονίδη εδώ
    ➤ ανάρτηση μας για το έμβλημα των Κομνηνών εδώ



    ➤ μικρό βιογραφικό :

    Ποντιακή Εστία, τόμος 1978, τεύχος 23 - σελ. 323

    Γεώργιος Ανδρεάδης, φουρτούνα ήταν… - #2

    ➤ δεύτερη ανάρτηση από το βιβλίο του Γ. Ανδρεάδη - πρώτη εδώ
    ο παπα Πρόδρομος μας λέει λίγα λόγια για την Κάβζα και επίσης μας αναφέρει τους καπετάνιους της περιοχής
    δείτε τι γράφει για το αντάρτικο "...και κάθε χωριό και κάθε ομάδα είχε τον δικό της καπετάνιο, που δεν είχε καμία εξάρτηση από πουθενά"
    υπάρχει όμως ένα μικρό λάθος στην τρίτη σελίδα. Τον Αντών πασά της Πάφρας τον μπέρδεψε με τον Αντών τσαούς (Αντώνιος Φωστηρίδης / 1912-1979) τον καπετάνιο που έδρασε στην Αν. Μακεδονία κατά την διάρκεια της Βουλγάρικης κατοχής (προσάρτησης για την ακρίβεια), περισσότερα εδώ 




    28 Μαρτίου 2022

    ενθυμήματα ...

    ➤ από την ΠΕ, 1980, τ. 31 - του Πόλυ Χάϊτα

    Γεώργιος Ανδρεάδης, φουρτούνα ήταν… - #1

    ➤ Γεώργιος Ανδρεάδης, Φουρτούνα ήταν… - η γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού μέσα από τα απομνημονεύματα του παπα-Πρόδρομου Ηλιάδη 
    2002 - εκδ. Ερωδιός, σελ. 225
    ➤ από το βιβλίο αυτό θα βάλουμε μερικές αναρτήσεις, πρώτη είναι η εισαγωγή του παπά Πρόδρομου.

    [πρώτη δημοσίευση 27.4.2018]





    27 Μαρτίου 2022

    θεατρικές προσπάθειες των Ποντίων

    ➤ από τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς, οι Πόντιοι συνέχι­σαν να ασχολούνται με το θέατρο, όπως στον Πόντο και τη νότια Ρωσία, οργανώνοντας ερασιτεχνικές παραστάσεις, όσο το δυνατόν πιο ευπρόσωπες, συγκινώντας, όμως, πάντοτε τους θεατές, που ήταν τότε οι πρόσφυγες της πρώτης γενιάς και με τη θεατρική παράσταση που μιλούσε για τον Πόντο, στην ποντιακή διάλεκτο, ταξίδευαν νοερά στις αλησμόνητες πατρίδες.

    ➤ πιο οργανωμένα και σχεδόν επαγγελματικά δόθηκαν ποντιακές θεατρικές παραστάσεις μέσα στη δεκαετία του 1940, οπότε ιδρύθη­καν δύο θεατρικοί όμιλοι, στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ουσι­αστικά, οι δύο όμιλοι δραστηριοποιήθηκαν θεατρικά μετά το 1950, περίοδο που εμφανίστηκε ως θεατρικός συγγραφέας μέσα από το πε­ριοδικό «Ποντιακή Εστία» ο Φίλων Κτενίδης, που έγραψε πολλά έργα, τα οποία συγκινούσαν το θεατρικά κοινό των Ποντίων, γιατί αναφέρονταν στις αλησμόνητες πατρίδες με νοσταλγία (αροθυμία), την οποία ένιωθαν έντονα, τότε, οι πρόσφυγες της πρώτης γενιάς.

    [πδ 19.10.2017]

    Μέλη του Ποντιακού Θεατρικού Ομίλου Αθηνών και άλλοι, σε γλέντι στην Κατερίνη.
    Ανάμεσά τους γνωστά ονόματα του ποντιακού θεάτρου,
    ο Πόλυς Χάιτας (1), ο Νίκος Σπανίδης (2), η Αλεξάνδρα Χατζηκίδου,
    η Όλια Μαυροκεφαλίδου, ο Χρήστος Δημάρχου, ο Στέλιος Ξανδόπουλος
    και ο λυράρης Νίκος Παπαβραμίδης (3)

     

    Ο Ποντιακός Θεατρικός Όμιλος Αθηνών, ο πλήρης τίτλος του οποίου ήταν: Ελληνικός Ποντιακός Θεατρικός Όμιλος Αθηνών, ιδρύθηκε το 1949, με έδρα την Καλλιθέα Αττικής.

    Καλλιτεχνικός διευθυντής του ήταν ο λογοτέχνης Κώστας Καλλίδης, ο οποίος ήταν αριστερών φρονημάτων και δεν μπορούσε να αποδώσει όσο χρεια­ζόταν, γιατί το μετεμφυλιακό κράτος τον εξόρισε επανειλημμένως.

    Την επιτροπή αποτελούσαν τα γνωστά ονόματα του ποντιακού θε­άτρου Πόλυς Χάιτας, Μιχάλης Κοταλακίδης, Χρίστος Δημάρχου (ηθοποιός, ζωγράφος και σκιτσογράφος) και Κώστας Καλλίδης. Το 1961 ανέλαβε καλλιτεχνικός διευθυντής ο δημοσιογράφος Νίκος Καπνάς, ο οποίος το 1951 έβγαζε μαζί με τον Γιώργο Λαμψίδη το περιοδικό «Το ποντιακά θέατρο» - μετέπειτα «Το Ποντιακά».

    Το 1967 μετονομάστηκε σε Καλλιτεχνικό Οργανισμό Ποντίων Αθηνών (ΚΟΠΑ), με πρόεδρο τον ποιητή Ηλία Τσιρκινίδη. Με την ονομασία αυτή λειτουργεί μέχρι και σήμερα. Κάθε χρόνο προ­κηρύσσει διαγωνισμό για τη συγγραφή ποντιακών θεατρικών έργων.

    Τον θίασο αποτελούσαν οι: Νίκος Σπανίδης (συνιδρυτής το 1940 και του Θεατρικού Ομίλου Θεσσαλονίκης), Πόλυς Χάιτας, Αραβέλα Σπανίδου, Αλεξάνδρα Χατζηκίδου, Ν. Ερμείδου, Τασούλα Ελευθεριάδου, Γεωργία Ελευθεριάδου, Όλγα Κυριακίδου, Ανθούλα Τσουχνικά, Παρασκευάς Φιλιππίδης, Μαρία Λεωνίδου, Χρήστος Λεωνίδης, Παναγιώτης Τσουχνικάς, Ελευθέριος Αθανασιάδης, Θε­όδωρος Τσομίδης, Σταύρος Δεληκάρης, Χρήστος Μουρατίδης, Πα­ναγιώτης Σαραφίδης, Κώστας Τσορμπατσίδης, Θεόδωρος Κριεζής, Στ. Ξανθόπουλος, Κώστας Σιαμίδης, Όλια Μαυροκεφαλίδου, Θ. Πετρίδης, Γιώργος Γιαμάκης (Ζωρζέτος Βάρδας), Κώστας Καλλί­δης.

    Ο Ποντιακός Θεατρικός Όμιλος Θεσσαλονίκης ιδρύθη­κε - όπως προαναφέρθηκε - το 1940 στη Θεσσαλονίκη. Ιδρυτές του ήταν ο Νίκος Σπανίδης, ο Ηρακλής Κοκοζίδης και ο Γιώργος Τσουλφάς.

    Το 1946, ο θίασος προσαρτήθηκε στην Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλο­νίκης. Με σκηνοθέτη τον Γιώργο Τσουλφά και πρωταγωνιστές τον Νίκο Σπανίδη, τον Ηρακλή Κοκοζίδη και τον ίδιο τον σκηνοθέτη, περιόδευσε πολλές φορές σε ολόκληρη τη Μακεδονία και αρκετές φορές στην Αθήνα, παρουσιάζοντας, κυρίως, έργα του Φίλωνα Κτενίδη, ο οποίος, κατά κάποιο τρόπο, επιβλήθηκε με το έργο και την προσωπικότητά του.

    Κατά καιρούς - από το 1940 έως το 1970 - συμμετείχαν στον θίασο ο Νίκος Σπανίδης, Ηρακλής Κοκοζί­δης, Γιώργος Τσουλφάς, Πόλυς Χάιτας, Μιχάλης Κυνηγόπουλος, Παναγιώτα Παναγιωτίδου, Σέβα Τσουλφά, Ανέστης Τσουλφάς, Φρόσω Καϊλατζίδου, Ράγια Σπανίδου, Λάζαρος Λαζαρίδης, Αγά­πη Κωνσταντινίδου-Αποστολίδου, Κατερίνα Αποστολίδου, Ελένη Πουλουλίδου, Μαρία Πουλουλίδου, Μαίρη Παπαδοπούλου, Μαίρη Καζαντζίδου, Βάσω Πανίδου, Παναγιώτης Κωτίδης, Νίκος Καραπαναγιωτίδης, Γιάννης Τσαβταρίδης, Σοφία Σιταρίδου, Στάθης Βουτυράς, Βάσω Φωλτοπούλου, Ρούλα Κουλαουζίδου, Στέλιος Κυριακίδης, Ηλίας Αφεντουλίδης, Σοφία Αφεντουλίδου, Τρύφων Κριεζής, Βάνιας Υγρόπουλος, Καίτη Αηδονίδου, Δημήτρης Παρασκευόπουλος, Αννα Σιμονοπούλου, Στέλιος Τελίδης, Νίκος Ταχταλίδης, Αχιλλέας Βασιλειάδης. Ως λυράρηδες συμμετείχαν ο Γώγον (Γιώργος Πετρίδης) και ο Κωστίκας (Κώστας Κωνσταντινίδης). Φροντιστής ήταν για ένα διάστημα ο Άγγελος Πανίδης.

    Πάνος Καϊσίδης
    Δημοσιογράφος-Συγγραφέας


    πηγή : santeos εδώ

    Πόλυς Χάϊτας (1902 - 1987)

    ➤ από το λεύκωμα "ιστορική αναδρομή 1930-2010" του συλλόγου Αργοναύται - Κομνηνοί

    ελάτεν πολλά θα γελάτεν...

    ➤ μετά την θεατρική παράσταση "ελάτεν πολλά θα γελάτεν" των Γ. Λαμψίδη - Χρ. Δημάρχου
    ➤ Αθήνα, θέατρο ΡΕΞ στις 26.12.1950
    ➤ Ποντιακός όμιλος Αθηνών
    ➤ φωτογραφία από το αρχείο της ΕΠΜ

    ➤ αναγνωρίσαμε μόνο :
        09 - Θεοφύλακτος Θεοφυλάκτου 
        11 - Πόλυς Χάϊτας
        12 - το μέλος του ΔΣ των Αργοναυτών-Κομνηνοί, μάλλον ο πρόεδρος, Αντώνιος Τερζόπουλος
        14 - Νίκος Σπανίδης
        >>> συμπληρώστε... (αναγράφονται κάτω αλλά είναι πολύ αχνά)


    οι δάσκαλοι του γένους των Ποντίων : Νίκος Σπανίδης (1901 - 1974)

    κάθε 27.3 είναι η παγκόσμια ημέρα θεάτρου και η σελίδα μας αναρτά πάλι την βιογραφία του κορυφαίου μας θεαντράνθρωπου...

    ➤ Νίκος Σπανίδης, ο μπροστάρης του Ποντιακού θεάτρου
    ➤ γνωριμία με τον ΝΣ, αυτόν που "...ουσιαστικά μετέφερε το Ποντιακό θέατρο στην Ελλάδα"
    ➤ από το λεύκωμα "σύλλογος Ποντίων Αργοναύται - Κομνηνοί, ιστορική αναδρομή 1930-2010"

    [πρώτη δημοσίευση 9.5.2017] 

    26 Μαρτίου 2022

    το μυστικόν τη Βέβαια

    ➤ γράφει, ποιος άλλος ; ο Φίλων Κτενίδης, αυτός που (μάλλον) δημιούργησε τον τύπο του Βέβαια. Αυτός που σίγουρα "εφορτώθεν το σεμέρ ..." μαζί με άλλους μπροστάρηδες και έτσι έχουμε όλον αυτόν τον θησαυρό...
    ➤ δημιουργήσαμε μια νέα ετικέτα με τον τίτλο "εύθυμοι τύποι" και μ’ αυτό εννοούμαι τους πραγματικούς ή τους φανταστικούς εύθυμους τύπους των πόλεων και των χωριών του ιστορικού Πόντου. Κλασικοί τέτοιοι τύποι είναι ο Πέντε – Πέντες, ο Βούζιον, ο Βέβαιας και άλλοι
    ➤ στην ετικέτα αυτή ήδη ενσωματώσαμε τις σχετικές αναρτήσεις μας. 

    [πρώτη δημοσίευση Μάιος 2015]

    ΠΕ, 1950, τ. 10

    τούρκοι έπαρχοι...

    Νικ. Π. Ανδριώτη "κρυπτοχριστιανικά κείμενα" - #3

    πρώτη δημοσίευση 3.3.2021

    🔻 τρίτο και τελευταίο μέρος της εισαγωγής
    🔻 πρώτο μέρος εδώ / δεύτερο εδώ / ετικέτα με όλες της αναρτήσεις Ν. Ανδριώτη εδώ 
    🔻 στην δεύτερη σελίδα υπάρχει μια συνοπτική επεξήγηση του Χάττι-Σερίφ και Χάττι-Χουμαγιούν του 1856
    🔻 "...ως πρώτος κρυπτοχριστιανός που τόλμησε να παρουσιαστή στο γενικό διοικητή Τραπεζούντος στις 14 Μαϊου 1856 αναφέρεται ο Πεχλίλ Τεκίρογλου από την Κρώμνη, που το χριστιανικό του όνομα ήταν Πέτρος Σάββα Σιδηρόπουλος" - νομίζω ότι είναι αυτός που εργαζόταν στο Ιταλικό προξενείο και είχε την αμέριστη βοήθεια του Ιταλού πρόξενου στο ζήτημά του
    🔻 οι αναρτήσεις μας από αυτό το βιβλίο θα συνεχισθούν με επιλογές από το κεφάλαιο που αναφέρεται στον Πόντο.
     





    25 Μαρτίου 2022

    25η Μαρτίου 1821 - εις μνήμην των αφανών ηρώων

    ➤ "Μακρυά από την ελεύθερη πατρίδα ο Πόντιος Ελληνισμός δεν είχε την δυνατότητα να χαίρεται και να γιορτάζει όπως θα ήθελε, την ανάμνηση της ημέρας που σήμανε του Έθνους την ανάσταση.

    ...Την ημέρα αυτή, διπλή εορτή, έπρεπε να προσέχει πολύ στις εκδηλώσεις της χαράς και του ενθουσιασμού του και να κρύβει τα αισθήματά του, στο μεγαλύτερο τους μέρος, στα κατάβαθα της ψυχής του, που αιώνες μακρούς είχε νανουρισθή με το μαγικό όνειρο της ελευθερίας, όπως κάθε ελληνική ψυχή..."

    ➤ ΠΕ, 1954, τ. 51