28 Φεβρουαρίου 2021

ΤΟ ΒΗΜΑ της ΕΛΘ - #024, ανέκδοτα και παροιμίες...

πρώτη δημοσίευση 28.2.2021

 
🔻 άρθρο από ΤΟ ΒΗΜΑ της ΕΛΘ, έτος 1961, φύλλο #9 (Φεβρουάριος)
🔻 ανέκδοτα και παροιμίες



Χρήστος Ηλιάδης, όσα ενθυμούμαι από την περιπετειώδη ζωή μου, #1

[πρώτη δημοσίευση στις 7.8.2016]

➤ πρόσφατα διαβάσαμε το βιβλίο Πόντος – γενοκτονία, όσα ενθυμούμαι από την περιπετειώδη ζωή μου
συγγραφέας είναι ο Χρήστος Ηλιάδης ο οποίος γεννήθηκε στο χωριό Αχουρλή (περιοχή Γιαλαγλί) των Κοτυώρων το 1911.
➤ η οικογένεια του ήταν 14 άτομα (12 αδέλφια και οι γονείς). Από αυτούς επέζησαν και ήλθαν στην Ελλάδα μόνο τα τρία μικρότερα παιδιά. Είναι ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο.
    • Χρήστος Ηλιάδης
    • Πόντος – γενοκτονία, όσα ενθυμούμαι από την περιπετειώδη ζωή μου
    • εκδόσεις Γόρδιος 
    • χρονολογία έκδοσης 2002
    • σελίδες 224

➤ αναρτούμε παρακάτω την συνέντευξη που έδωσε η αδελφή του συγγραφέα στον γιό του συγγραφέα, Παναγιώτη. Μέσα σε τρεις σελίδες δίνει μια μικρή περιγραφή της πορείας της οικογένειας
η δεύτερη συνέχεια εδώ
όλες οι αναρτήσεις μας για την περιοχή του Σεμέν : εδώ

Καράτζορεν Κάβζας - #4

πρώτη δημοσίευση 28.2.2021
 
➤ Καράτζορεν Κάβζας από την Έξοδο τόμος Γ' του ΚΜΣ
μάλλον είναι αυτό που σημειώνουμε στον χάρτη της Google Earth
ακολουθεί μαρτυρία με την πορεία τους μέχρι Βηρυτό
 



Δανείαχα ή Δανίαχα

➤ Δανείαχα ή Δανίαχα, σύγχρονη ονομασία: Çeşmeler
ιστορικό, καθαρά ελληνικό, χωριό, που κατοικούνταν από 650 κατοίκους. Στη Δανείαχα, σύμφωνα με την παράδοση, παραθέριζαν οι Κομνηνοί τους καλοκαιρινούς μήνες. Ορισμένα υπολείμματα κάστρων και κτισμάτων που σώζονται γύρω από τη Δανείαχα θεωρούνται ότι είναι απομεινάρια από τα θέρετρα των Κομνηνών
πηγή : εδώ

[πδ 8.10.2015]

Χρονικά του Πόντου, 1944, τ. 5-6

χάρτης από το βιβλίο του Σ. Χ. Χριστοφορίδη - Σάρπογλη, μαύρα καιρούς και μαύρα ημέρας

27 Φεβρουαρίου 2021

Χογούζ : Ελληνικό Αρμενόφωνο χωριό του Ερζιγκιάν

πρώτη δημοσίευση 27.2.2021
 
➤ ένα ακόμη από τα λίγα Ρωμέϊκα χωριά της περιοχής Ερζιγκιάν - Ερζερούμ. Είναι το Χογούζ το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 6 ωρών από το Κεμάχ (βλέπε χάρτη)
και αυτό το άρθρο το γράφει ο Κ. Λαμψίδης και δημοσιεύτηκε στην ΠΕ, έτος 1956, τεύχος 74-75 (ίσως συγγενής του Γ.Ν. Λαμψίδη)
διαβάστε γιατί πέριξ του χωριού είχαν κτισθεί περί τα 15 παρεκκλήσια...
όσοι επέζησαν από αυτό το χωριό εγκαταστάθηκαν στα Διαβατά Θεσσαλονίκης
 





βιογραφίες : Σίμος Λιανίδης (1915 - 2001)

➤ γεννήθηκε το 1915 στην ενορία Ισχανάντων της Σάντας. Μετά την οπισθοχώρηση του ρωσικού στρατού από τον Πόντο, η οικογένειά του κατέφυγε στην πόλη Κουταΐσι της Γεωργίας. Το 1921 με την ανταλλαγή, ήρθε στην Ελλάδα και αρχικά εγκαταστάθηκε στο χωριό Καταχάς Πιερίας. Στη συνέχεια η δικοί του πήγαν στην Καλαμαριά, όπου μέσα στη φτώχεια και τη δυστυχία της προσφυγιάς, τελείωσε το δημοτικό, το γυμνάσιο. Σπούδασε βυζαντινή και νεοελληνική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εργάστηκε ως καθηγητής στη μέση εκπαίδευση, απ’ όπου και συνταξιοδοτήθηκε το 1981.


έλαβε μέρος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο το 1940 ως έφεδρος ανθυπολοχαγός ιππικού και παρασημοφορήθηκε με "Πολεμικό Σταυρό". Στη διάρκεια της κατοχής, μαζί με άλλους συναδέλφους του, εργάστηκε στο Αγροτικό Φροντιστήριο της Νέας Σάντας Κιλκίς, στο οποίο μέχρι την απελευθέρωση φοίτησαν 60 περίπου αγροτόπαιδα, αγόρια και κορίτσια.

η πνευματική του παρουσία και προσφορά είναι τεράστια. Τα έργα του είναι γραμμένα στη νεοελληνική γλώσσα και την ποντιακή διάλεκτο με απροσμέτρητη αγάπη και ευαισθησία.

το 1962 εκλέχτηκε μέλος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών και επί δέκα συναπτά έτη ήταν γενικός γραμματέας της (1962-1972). Το 1967, εφοδιασμένος με κατάλληλα όργανα περιόδευσε τη Β. Ελλάδα (από την Κατερίνη ως την Αλεξανδρούπολη) και συγκέντρωσε πολυτιμότατο λαογραφικό υλικό. Υπήρξε επίσης γενικός γραμματέας και στη συνέχεια πρόεδρος του "Ποντιακού Θεατρικού Ομίλου Αθηνών"

ο Σίμος Λιανίδης ασχολήθηκε με επιτυχία με το θέατρο, γράφοντας διάφορα έργα, τα οποία παρουσιάστηκαν πολλές φορές από διάφορους ερασιτεχνικούς ποντιακούς θιάσους. Τα θεατρικά του έργα είναι οι τρίπρακτες ηθογραφίες στην ποντιακή διάλεκτο : "Η σεβντά νικά" (1947), "Σα κρύα τη λουτρού" (1955) και "Το αίμαν νερόν ‘κι ίνεται" (1952). Το 1979 τα τρία αυτά έργα εκδόθηκαν και με νεοελληνική απόδοση από το "Αρχείον Πόντου" παρ. 11 της ΕΠΜ. Επίσης δημοσίευσε στο παρ.5 του "Αρχείου Πόντου" "Τα παραμύθια του ποντιακού λαού". Και για τα δύο αυτά έργα η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε έπαινο στις 29 Δεκεμβρίου 1981 για τα "μετ’ επιμελείας κα επιστήμης εκδοθέντα έργα του"

ακόμη έγραψε : "Πρίαμος και Αχιλλεύς", μονόπρακτο θεατρικό έργο, "Οδυσσεύς και Ναυσικά", μονόπρακτο θεατρικό έργο, τα κείμενα στο λεύκωμα της ΕΠΜ "Μνήμη Αυτοκρατορίας Μεγάλων Κομνηνών 1461-1961", "Οι τρεις μεγάλοι τραγικοί για τις γυναίκες", "Τα παραμύθια του ποντιακού λαού" δημοσιευμένα στο παρ. 5 του "Αρχείου Πόντου", "Ξομολογήματα" (ποιήματα), "Στις φλόγες της λευτεριάς" δίπρακτο ιστορικό δράμα, "Ελευθερία ή θάνατος" μονόπρακτη κωμωδία, "Ψυχοκεντίδια" ποιητική συλλογή, "Ματωμένα χιόνια" που αναφέρεται στον πόλεμο του 1940-41, καθώς και πλήθος άλλων δημοσιευμένα σε διάφορα περιοδικά. Απεβίωσε την 25η Απριλίου 2001.

[από την σελίδα της ΕΠΜ] 

αναρτήσεις μας για τον Σίμο Λιανίδη  εδώ και εδώ 

26 Φεβρουαρίου 2021

Τόνγιαληδες και Αχτζαπατλήδες...

πρώτη δημοσίευση Ιούλιος 2016

από το βιβλίο ντοκουμέντο (του 1965) του Ιωάννη Παπαδόπουλου - ανάρτηση μας με ημερολόγιο, αποσπάσματα, χάρτη πορείας κλπ. εδώ
ο Ι. Παπαδόπουλος και άλλοι 12 Ρωμιοί μουσικοί αποτελούν την μπάντα που συνοδεύει το κτήνος, τον τοπάλ οσμάν. Εφτά μήνες ακολουθούν το ασκέρι του κουτσού. Κάποτε φτάνουν στην Άγκυρα και γίνεται η υποδοχή τους. Οι Τόνγιαληδες και Αχτζαπατλήδες χορεύουν τον "Σέρρα-λάζικον" χορό μπροστά στον Μουσταφά Κεμάλ...
σίγουρα είναι Ρωμιοί εξισλαμισθέντες, φυσικά τα εγγόνια τους σήμερα δεν φταίνε σε τίποτα για τις επιλογές εκείνων, να είναι στο ασκέρι του τοπάλ οσμάν, απλά να γνωρίζουμε...

25 Φεβρουαρίου 2021

Ελληνικά χωριά του Ερζιγκιάν

πρώτη δημοσίευση 25.2.2021

 
➤ άρθρο από την ΠΕ, 1953, τ.37 με τίτλο "Ελληνικά χωριά του Ερζιγκιάν"
γράφει ο Κ. Λαμψίδης ο οποίος πρέπει να είναι της ιδίας οικογένειας με τον Γεώργιο Λαμψίδη, συγγραφέα του μνημειώδους έργου "τοπάλ οσμάν" ανάρτησή μας εδώ
άλλη ανάρτησή μας του Κ. Λαμψίδη εδώ 
➤ με το Οδυσσέα Λαμψίδη νομίζω ότι υπάρχει απλή συνωνυμία
➤ αναφέρονται δύο χωριά του Ερζιγκιάν. η Τζαμουριά και το Χάτρεχ ή Χατρέχ
διαβάστε για τας "λαμπιριζούσας λίρας"...
➤ στον χάρτη μας υπάρχουν και τα Σάταλα. ανάρτησή μας εδώ καθώς και μία από το Pontos News εδώ
 


χωριό Γιαγμπασάν Θεμίσκυρας

➤ μια φίλη της σελίδας μας ζήτησε περισσότερα στοιχεία για το χωριό Γιαγμπασάν (Yağbasan) της περιφέρειας του Τσαρσαμπά - Θεμίσκυρα
το χωριό αυτό μας είναι ιδιαίτερα αγαπητό λόγω του ότι εκεί υπήρξε δάσκαλος ο εκ μητρός παππούς μου Σταύρος Παπαδόπουλος (Τσαχουρίδης στην πατρίδα)
τα μόνα στοιχεία που βρήκαμε είναι από την εγκυκλοπαίδεια του ΠΕ
➤ ο πέμπτος τόμος της Εξόδου του ΚΜΣ δεν το αναφέρει όπως επίσης και ο ταξιδιωτικός οδηγός της Infognomon. Επίσης καμία αναφορά στο ψηφιακό αρχείο της ΕΠΜ
παρακαλώ όποιος/α έχει περισσότερες πληροφορίες/παραπομπές σε βιβλία ή ιστοσελίδες να σχολιάσει.

Γιαγ Πασάν - η σωστή γραφή είναι Γιαγμπασάν (Yağbasan)
Ελληνικό χωριό της Πόντου, της εκκλησιαστικής επαρχίας της Αμασείας που πριν από τον ξεριζωμό κατοικούντας από 490 άτομα (κατ' άλλους είχε 450 κατοίκους). Στο χωριό λειτουργούσαν διτάξιο δημοτικό σχολείο με ένα δάσκαλο και εκκλησία με ένα ιερέα. Οι κάτοικοί του ήταν Ελληνόφωνοι (πηγή ΕτΠΕ).

[πρώτη δημοσίευση Οκτώβριος 2018]


βιογραφίες : Θεμιστοκλής Ν. Παστιάδης (1866- 1941)

➤ γεννήθηκε στα Κοτύωρα (Ορντού) το 1866. Μετά την αποφοίτησή του από το σχολαρχείο της πατρίδας του συνέχισε τις σπουδές του στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης από το 1882 έως το 1890
από το 1890 έως το 1904 χρημάτισε διευθυντής των Εκπαιδευτηρίων της Ελληνικής Κοινότητας Κοτυώρων και τα έτη 1904 έως 1906 διεύθυνε τα Ελληνικά Σχολεία Πουλατζάκης

[πρώτη δημοσίευση Σεπτέμβριος 2017]



το επόμενο έτος αποσύρθηκε στην ιδιωτική του ζωή. Εγκαταστάθηκε πάλι στα Κοτύωρα και ως καλός γνώστης της γαλλικής χρημάτισε ασφαλιστής και πράκτορας ατμοπλοϊκών εταιριών. Παράλληλα συνέχισε το ενδιαφέρον προς τα κοινά, την πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου του. Συγκεκριμένα τον Ιούλιο του 1912 βροντοφωνούσε από το βήμα της Εκκλησίας "Είναι ανάγκη συντόμως ν’ αποκτήσει η Κοινότης το Γυμνάσιόν της και το Ανώτερον Παρθεναγωγείον της. Το Δημοτικόν Σχολείον δεν παρέχει μόρφωσιν... Άνθρωπος δίχως γυμνασιακής εκπαίδευσιν, παραμένει απλούστατα αμόρφωτος..." 
➤ τα δύσκολα έτη 1917-1921 ο Θεμ. Παστιάδης συμπαραστάθηκε ποικιλότροπα στους συμπατριώτες του. "...Ναι ! Τιμωρούμεθα, διότι είμεθα επιμόνως Έλληνες ! Ψυχραιμία όμως και θάρρος..." 
➤ παράλληλα θεωρούσε απαραίτητη υποχρέωσή του να διασώσει κάθε τι που αφορούσε την ιστορία της πατρίδας του και των περιχώρων, τη λαογραφία της, το τοπικό γλωσσικό της ιδίωμα. Εργασίες του δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά "Ξενοφάνης", "Ποντιακά Φύλλα", "Αρχείον Πόντου", κτλ. 
➤ υπήρξε ιδρυτής του συλλόγου "Αναγέννησις" στα Κοτύωρα το 1909 και στην Αθήνα ιδρυτικό μέλος της "Επιτροπής Ποντιακών Μελετών". Απεβίωσε το Μάρτιο του 1941.
[από την σελίδα της ΕΠΜ] 

παρακάτω τα άρθρα του Θ. Παστιάδη στην ψηφιακή βιβλιοθήκη της ΕΠΜ
η οποία δεν μας δίνει πια τα κείμενα ή κάτι έχει ο server... (25.9.2017)