οι καλλικάντζαροι εν Πόντω - #1

από παλιό αναγνωστικό του δημοτικού

ΠΦ, 1937, τ. 21

δοξασίες και δεισιδαιμονίες : η χαμαιλέτε

➤ για τον συντάκτη του άρθρου, τον Ελευθέριο Ελευθεριάδη και το εξαιρετικό του βιβλίο γράψαμε εδώ
➤ για τις χαμαιλέτες έχουμε ήδη μια ανάρτηση εδώ
➤ με την ετικέτα "θρύλοι, δοξασίες, δεισιδαιμονίες" εδώ

[πρώτη δημοσίευση 23.5.2015]

ΠΕ, 1975, τ. 3

οι χοτλάχ' - του R. M. Dawkins

➤ Richard MacGillivray Dawkins (24 October 1871 – 4 May 1955) was a British archaeologist. He was associated with the British School at Athens, of which he was Director between 1906 and 1913.

από εδώ

➤ άλλη ανάρτηση μας για του χοτλάχς εδώ

ΠΕ, 1951 τ. 23

οι χοτλάχ' στην Χαλδία

➤ ανέκαθεν τα μυστήρια, τα ανεξήγητα με γοήτευαν. Ένα από αυτά είναι οι χότλαχ' που ακούγαμε παιδιά στο χωριό μου. Δεν ξεχνώ τις ιστορίες που λέγανε οι μεγάλοι. Στις κρύες νύχτες του χειμώνα, όταν τελείωναν την πρέφα οι πατεράδες μας στο καφενείο, πολλές φορές εφεύρισκαν διάφορες ζαβολιές. Μια από αυτές ήταν όποιος πάει στα μνήματα του χωριού και φέρει τον ξύλινο σταυρό από το μνήμα του τάδε, έχει κέρασμα. Τις περισσότερες φορές, τρέχανε 2-3 από άλλους δρόμους και προλάβαιναν τον "ατρόμητο" στο κοιμητήριο. Καταλαβαίνετε την συνέχεια. Εάν ο "ατρόμητος" το έβαζε στα πόδια, η καζούρα, το δούλεμα, κράταγε πολύ καιρό …
➤ να λοιπόν μια ανάρτηση για τους χοτλάχ' από τα Χρονικά του Πόντου, έτος 1943, τεύχος 3.
➤ άλλη μία βάλαμε παλαιότερα εδώ

Αν. Παπαδόπουλου, αναμνήσεις & νοσταλγήματα - #3 / τη τρίχας το γεφύρ - #2

πρώτη δημοσίευση 27.3.2021

 

🔻 από το βιβλίο του Ανέστη Παπαδόπουλου "αναμνήσεις και νοσταλγήματα από τον Πόντο μας" οι σελίδες που αφιερώνει για "τη τρίχας το γεφύρι" και φυσικά αναφέρεται σε αυτό της περιοχής του, της Ματσούκας - πρώτη ανάρτηση μας εδώ

🔻 ξαναλέμε ότι δεν είναι από πουθενά τεκμηριωμένο ότι πρόκειται γι' αυτό το γεφύρι ή της Άρδασας ή ακόμη κάποιο τρίτο

🔻  ο συγγραφέας στέκεται περισσότερο στο λαογραφικό κομμάτι μια και δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία

🔻 σημειώνουμε τα ονόματα δύο μικρών χωριών, Λολόγγαινα και Σαμψόν τα οποία εγώ προσωπικά τα ακούω για πρώτη φορά

🔻 η εικόνα στην πρώτη σελίδα είναι από το Google maps - street view

 

Αν. Παπαδόπουλου, αναμνήσεις & νοσταλγήματα - #2

από τις πρώτες αναρτήσεις μας : 10 Μαρτίου 2015

➤ προλήψεις και δεισιδαιμονίες... : από το βιβλίο του Ανέστη Παπαδόπουλου, αναμνήσεις & νοσταλγήματα από τον Πόντο μας (Έδεσσα - 1962)
➤ το βιβλίο το έχουμε σε φωτοτυπία, μάλλον κακής ποιότητας. Φρονώ ότι πρέπει να επανεκδοθεί εάν δεν έχει ήδη γίνει...
➤ ο συγγραφέας "γεννήθηκε και γαλουχήθηκε" στην Άγουρσα της Ματσούκας.

 

νέα έκδοση χάρτη :  

τα Καμμένα του Πόντου ή Καμένα - update 7.3.2015

περιοχή "τα Καμμένα"

  

➤ υπάρχει μια περιοχή κοντά στην Παναγία Σουμελά που λέγεται "τα Καμμένα"

➤ υπήρχαν απ’ ότι γνωρίζουμε δύο θρύλοι που αναφέρονται στην ονομασία αυτής της περιοχής

➤ διαβάστε παρακάτω μια πολύ παλιά ανάρτησή μας. στο τέλος της ανάρτησης συμπληρώσαμε το σχετικό άρθρο του Ανέστη Παπαδόπουλου από το βιβλίο του "αναμνήσεις και νοσταλγήματα από τον Πόντο μας"

 

από την Ποντιακή Εστία

Μια δεύτερη εκδοχή είναι η παρακάτω :

από τα Ποντιακά Φύλλα

Κάπου διαβάσαμε ότι αφορούσε κάποια πολεμική εκστρατεία του Σουλτάνου, ο οποίος διέταξε και έγινε κανονιοβολισμός της μονής. Θα επανέλθουμε όταν εντοπίσουμε την δημοσίευση.

update 7.3.2015

από το βιβλίο του Ανέστη Παπαδόπουλου,
αναμνήσεις και νοσταλγήματα από τον Πόντο μας
Έδεσσα 1962

από το Google Earth - εκτίμηση

ο ρδάκος - ο αράπ'ς

➤ από την ΠΕ, 1959, τ. 109-110

➤ του Στάθη Αθανασιάδη (Σάντα) 

 

[πρώτη δημοσίευση 24.5.20215]

 

ο τάφος του Ακρίτα

➤ ο τάφος του Ακρίτα, πολύ κοντά στην Τραπεζούντα - θρύλος βέβαια

➤ ΠΕ, 1956, τεύχος 74-75

➤ γράφει Ο ΠΑΛΑΙΟΣ... (?)

 

[από τις πρώτες μας αναρτήσεις - 12.11.2015]

Άγιος Γεώργιος (Κουρτζιάς) - το ΒΗΜΑ της ΕΛΘ #24

πρώτη δημοσίευση 22.5.2022

🔻 Άγιος Γεώργιος (Κουρτζιάς) - από το φύλλο #24 (Μάιος 1962) του Βήματος της ΕΛΘ

🔻 διαβάστε μια ιστορία-θρύλο για τον Άγ. Γεώργιο ο οποίος βρισκόταν μέσα σε τούρκικο μαχαλά, στο ρέμα του Ταμπαχανέ (Τραπεζούντα)

🔻 μάθετε τι είναι η παράκληση "ον παραλούκ οκουμάκ" και τι η "πες κουροσλούκ" !!!

🔻 γράφει ο Γρηγ. Σαββινόπουλος (χωρίς περισσότερα βιογραφικά στοιχεία)

 

τοπογραφικός χάρτης Τραπεζούντας υπό Δημ. Φυλλίζη

 

 

πιθανό σημείο Άγ. Γεωργίου (Κουρτζιά)

Ο Ζανταέρτς (Άγιος Γεώργιος) στην Μούζενα

➤ Άγιος Γεώργιος ή Ζανταέρτς ή Αερομούχον ή Λερμούχον, γυναικείο μοναστήρι της Μούζενας
➤ "...οι Τούρκοι έτρεμαν τον Άγ. Γεώργιο δια τα πολλά θαύματα που έκαμνε"
➤ άρθρο του Παντελή Μελανοφρύδη στην ΠΕ, 1963, τ. 157-163

[πρώτη δημοσίευση Μάιος 2015]

οι Αμαζόνες...

➤ Α. από τη Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
➤ Β. άρθρο του Λεωνίδα Ιασονίδη από τα ΧτΠ, έτος 1944, τ. 11-12 / όλες οι αναρτήσεις μας για τον Λ. Ι. εδώ


Α.
     1. Σχέσεις – ετυμολογία ονόματος
Οι Αμαζόνες φέρονται ως κόρες του θεού Άρη και της νύμφης Αρμονίας. Δεν υπάρχει αξιόπιστη ετυμολογία του ονόματος «Αμαζών», που πρωτοαπαντά στην Ιλιάδα από ρίζα που δεν είναι μάλλον ελληνική. Οι περισσότερες όψιμες πηγές ωστόσο το ετυμολογούν από το στερητικό «α-» και το «μαζός» (= μαστός), επειδή λέγεται ότι οι Αμαζόνες συνήθιζαν σε νηπιακή ηλικία να ακρωτηριάζουν τον ένα ή και τους δύο μαστούς τους ώστε να μην εμποδίζονται στις στρατιωτικές τους δραστηριότητες. Μια δεύτερη εκδοχή αναγνωρίζει ως δεύτερο συνθετικό όχι το «μαζός» αλλά το «μάζα» (= κρίθινο ψωμί), αναφορά ίσως στη συνήθειά των Αμαζόνων να τρώνε κυρίως κρέας, και μάλιστα σαύρες, φίδια, σκορπιούς, χελώνες.

     2. Πατρίδα
Οι περισσότερες αρχαίες γραπτές πηγές εντοπίζουν το βασίλειο των Αμαζόνων στην περιοχή της αρχαίας Βιθυνίας, κοντά στον ποταμό Θερμώδοντα. Ορίζουν όλες τις πεδιάδες και τα βουνά γύρω από τον ποταμό, με πρωτεύουσα τα Θεμίσκυρα 
➔ ανάρτησή μας για τα Θεμίσκυρα εδώ

➤ όλο το άρθρο εδώ


Β.

μύθοι και πραγματικότητες : οι δράκοντες εν Πόντω

➤ από τις πρώτες αναρτήσεις μας (27 Φεβρουαρίου 2015)
➤ γράφει ο Παντελής Μελανοφρύδης στα ΠΦ, έτος 1937, τεύχος 11
➤ τίτλος : οι δράκοντες εν Πόντω με δύο αναφορές για μεγάλα φίδια στα χωριά Αυλίανα και Άδισσα.

ένας θρύλος του Σταυρί

από την ΠΕ, 1980, τ. 33

➤ πως κτίσθηκε η εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου - από την ΠΕ, γράφει του Στάθη Κυριακίδη αλλά το πιθανότερο να είναι του Σταύρου Κ. Κυριακίδη
➤ γράφει ο Δ.Κ. Παπαδόπουλος (Σταυριώτης) στο βιβλίο του "αρχείον Σταυρί" αναφερόμενος στις εκκλησίες και μονές του Σταυρίν "...ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος κείμενος εν τη συνοικία Κουρτάντων εν ωραία τοποθεσία. Και ενταύθα εμόναζαν μοναχαί. Εκτίσθη το 1870 δι' εράνων και υπό την επιστασία του Γεωργίου Τιλκή. Την 8ην Ιουνίου ετελείτο πανήγυρις, εις την οποίαν προσήρχοντο και άπαντες οι Τούρκοι της συνοικίας Γαραουτσάντων"
➤ αναρτήσεις μας (συνολ. 26) με άρθρα του Δ.Κ. Παπαδόπουλου εδώ
➤ αναρτήσεις μας για το Σταυρίν (συνολ. 24) εδώ

κόκκινοι ή ερυθινοί ή Κιζίλμπασηδες

➤ έθνος μουσουλμανοφανές το οποίο είχε καλές σχετικά διαθέσεις απέναντι στους Ρωμιούς ενώ "άσπονδον μίσος εχώριζε την φυλήν ταύτην από τους Τούρκους"
➤ αναρτούμε δύο σελίδες από το βιβλίο του Θ. Κουρτίδη "η επαρχία της Μελανθίας Πόντου" καθώς επίσης το σχετικό λήμμα από την εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού
➤ λίγες μέρες πριν αναρτήσαμε σε δύο συνέχειες άρθρο του Π. Μελανοφρύδη  με τίτλο "η γνώμη των Ποντίων για τα άλλα έθνη" εδώ
➤ περισσότερα στην Wikipedia στα Αγγλικά & Τούρκικα

από το δίκτυο

από το άρθρο του Π. Μελανοφρύδη

από την εγκυκλοπαίδεια του Π.Ε.