μαθαίνουμε λεξούλες #2…

➤ αφεντία η, από το αρχ. ουσ. αυθεντία

·         πολιτική εξουσία, βασιλεία

·         κράτος, βασίλειον

Άσμ. αϊλλοί εμάς και βάϊ εμάς, ‘πάρθεν η αφεντία

➤ βόρα η, Οιν. αβόρα, Σιν. εβόρα, επίσης ιβόρα, αβόρας (ο)

από το ρήμα βορίζω παρ’ ό και εβορίζω και ιβορίζω

·         αήρ, άνεμος

·         δροσερός καιρός

·         τόπος δροσερός ως υπόσκιος

·         η όπισθεν πράγματος σχηματιζομένη σκιά

➤ επίλοιπος επίθ. Σαντ.

·         το αρχ. επίθ. επίλοιπος=ο περισσεύων, ο υπολειπόμενος

➤ κονεύω, γονεύω

από το Τουρκ. konmak = καταλύειν εις τι κατάλυμα

·         κάμνω εν τη πορεία σταθμόν αναπαύσεως ή διανυκτερεύσεως

·         επί πτηνών, καθιπτ΄;μενος, επικάθημαι κάπου

παράγ. κόνεμαν, γόνεμαν

➤ ποδεδίζω, ποδεθίζω (Οφ), μεσ. ποδεδίσκομαι

·         ενεργ. και μεσ. χαίρομαι, απολαμβάνω (να ποδεδίζω σε=να σε χαρώ)

·         προσκυνώ (ποδεδίζω τον Θεόν)

μαθαίνουμε λεξούλες #1…

➤ βασιλοσκάμνιν το, Κερ. βασιλοσκάμν’ Τραπ. Χαλδ. βασιλοσκάμ’  

από το ουσ. βασιλέας και σκαμνίν. Η αποβολή του ν εις το βασίλοσκάμ' δι΄ευφωνίαν

1) βασιλικός θρόνος

2) πρωτεύουσα βασιλείου

από το τραγούδι "Πάρθεν η Ρωμανία"

ναϊλί εμάς και βάι εμάς,
οι Τούρκ την Πολ επαίραν.
επαίραν το βασιλοσκάμ,
κι ελάεν η αφεντία. (αφεντία = πολιτική εξουσία, βασιλεία)

➤ δερνοκοπώ αμαρτ. Μεσ. δερνοκοπίουμαι

Τραπ. Χαλδ. δερνοκοπισκούμαι

από το ρήμα δέρνω < δέρω και την κατ. –κοπώ

ολοφύρομαι, μαλλοτραβιέμαι : άσμ. Άη-Γιάννες ο Χρυσόστομον κλαίει δερνοκοπιέται

➤ σιλάχιν το, σιλάχ’, σελάχ’, σουλάχ’

πλυθ. σουλάχα από το Αραβ. Silah

γενικώς όπλον ασχέτως είδους

άσμα :

παρχαρομάννα, φύλαξον, εch κ’ έρχουν οι ρομάνες

εch κ’ έρχουνταν οι τσοπάν’

τραβωδούν και chυρίζνε

κι ολ’ έχνε τα σιλάχα τουν’ ς

σ’ ωμία φορτωμένα

η γιαγιά μου η Κουγιουμτζάβα (Φάτσα Πόντου) έλεγε : "τα σιλάγα μ' κα κι’ αφήνω"

παρατηρούμε τον πληθυντικό σε "σιλάγα". Η ερμηνεία του ήταν "δεν αφήνω κάτω τα όπλα μου" με άλλα λόγια "δεν τα παρατάω", "δεν το βάζω κάτω"

➤ τσόλιν το, Κερ. τσόλ’ Κοτ. Σαντ. Χαλδ.

από το Τούρκικο col = έρημος πεδιάς

1)      τόπος έρημος, ακατοίκητος

2)      κτήμα αδέσποτον

παράδειγμα : το τσόλ η Τραπεζούντα…

Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου

πρώτη δημοσίευση στις 3.3.2015

➤ το απόλυτο λεξικό της Ποντικής διαλέκτου
➤ ανάρτηση μας για τον Αρχιμανδρίτη Άνθιμο Α. Παπαδόπουλο εδώ

➤ πληροφορίες στους συνδέσμους : 
➤ σύνδεσμος - 1 
➤ σύνδεσμος - 2 
➤ σύνδεσμος - 3

μικρό λεξικό : 3ο μέρος

➤ το 3ο μέρος του λεξικού από το βιβλίο του Ελευθέριου Ε. Ελευθεριάδη, "Πόντος – επιστροφή στην Ιθάκη"
 
➤ 1ο μέρος εδώ
➤ 2ο μέρος εδώ
➤ ανάρτηση μας για το βιβλίο εδώ

μικρό λεξικό : 2ο μέρος

➤ το 2ο μέρος του λεξικού από το βιβλίο του Ελευθέριου Ε. Ελευθεριάδη, Πόντος – επιστροφή στην Ιθάκη.
➤ 1ο μέρος : εδώ
➤ ανάρτηση μας για το βιβλίο εδώ

[πρώτη δημοσίευση στις 31.3.2015]

μικρό λεξικό : 1ο μέρος

πρώτη δημοσίευση στις 29.3.2015

➤ θα παρουσιάσουμε σε τρεις συνέχειες, το πολύ καλό (συνοπτικό) λεξικό από το βιβλίο του Ελευθέριου Ε. Ελευθεριάδη, "Πόντος – επιστροφή στην Ιθάκη"
➤ ακολουθεί το πρώτο μέρος
➤ δεύτερο μέρος : εδώ
➤ τρίτο μέρος : εδώ

➤ ανάρτηση μας για το βιβλίο εδώ