πρώτη δημοσίευση Μάρτιος 2015
 |
αρχείο ΕΠΜ - το δάσος του Γοργόρογλη.
Η στράτα αυτή είναι πιθανότατα αυτή που περιγράφεται στην ανάρτηση μας |
➤ οι πηγές μας :
• Κωνσταντίνου Ν Παπαμιχαλόπουλου, περιήγησις εις τον Πόντον - 1903
• Γεωργίου Π. Φιρτινίδη, Κρώμνη - 1971
• Γεωργίου Κανδηλάπτου – Κάνεως, γεωγραφικόν και ιστορικόν λεξικόν - 1931
• Ανέστη Παπαδόπουλου, αναμνήσεις και νοσταλγήματα από τον Πόντο μας - 1962
• Ποντιακά Φύλλα, τόμος 1937 – τεύχος 14 και 15, τα Κέτζια για την Κρώμνη
• Ποντιακά Φύλλα, τόμος 1937 – τεύχος 21, από τα ιστορικά βουνά του Πόντου
➤ οι στράτες, τα μονοπάτια, τα ποτάμια και τα ρυάκια ήταν και είναι οι αρτηρίες της γης. Μέσα από αυτά επικοινωνούν όλοι. Με τα πόδια, με άλογα και μουλάρια, με κάρα, με καραβάνια. Οι γείτονες, τα σόγια μεταξύ τους, οι έμποροι με τα καραβάνια τους, ο στρατός με τα φουσάτα του, οι πασάδες και οι σουλτάνοι πηγαίνοντας ή επιστρέφοντας από τα πασαλίκια τους, οι μητροπολίτες όταν επισκέπτονται το ποίμνιο τους, τα κέτζια. Στην περιοχή του Πόντου που αναφερόμαστε μέχρι την ανταλλαγή υπήρχαν τρεις στράτες επικοινωνίας των κάτω με τους πάνω ή όπως τότε λέγονταν οι ανηφορίτες και οι κατηφορίτες.
➤ 1η στράτα : ο πάνω δρόμος ή βασιλικός ή του Καρά-καπάν ή του Γοργόρογλη : ήταν η πρώτη στράτα από εποχής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ίσως και παλαιότερα
➤ 2η στράτα : ο αμαξιτός δρόμος κατά μήκος της κοιλάδας προς Χαμψίκιοϊ – Ζύγανα. Πρέπει να έγινε κατά το 1870. Την αναφέρει ο Θεόφιλος Ντέϋρολ (βλέπε τις σχετικές αναρτήσεις μας - βλ. σχετική ετικέτα)
➤ 3η στράτα : Κρώμνη – Άε Ζαχαρέας – Λαραχανή – Τσεβιζλούκ : έγινε το 1905 με την εθελοντική εργασία των κατοίκων της Κρώμνης και της Λαραχανής.
➤ 1η στράτα : παλιός δρόμος ή επάνω δρόμος ή του Γοργόρογλη
Η αρχαιότερη, η πρώτη στράτα, ήταν αυτή που ξεκινούσε από το Τσεβιζλούκ και έφθανε μέχρι την Αργυρούπολη και από εκεί για Παϊπούρτ, Ερζερούμ και Περσία. Την έλεγαν παλιό δρόμο ή επάνω δρόμο του Καρά-καπαν. Ήταν σε χρήση από την εποχή της Ρωμαϊκής κατάληψης της περιοχής και των Βυζαντινών. Από εκεί περνούσαν τα φουσάτα των σουλτάνων για πολέμους, φορολογίες κλπ. Επρόκειτο για μια στράτα 2-3 μέτρων πλάτους και είχε την εξής διαδρομή (σημείο 1 στον χάρτη).
Ξεκινούσε από το Τσεβιζλούκ προς Χαμψίκιοϊ, σε ένα-δύο χιλιόμετρο έστριβε αριστερά και έπιανε την ανηφόρα. Διέσχιζε σχεδόν την κορυφογραμμή, άφηνε στα δεξιά της το Άνω Χορτοκόπι. Από εκεί φαίνονται όλα τα χωριά προς τ’ αριστερά, (Λιβερά κλπ.) και δεξιά, Δανίαχα, Θέρσα, Χαμουρή και ψηλότερα στο βάθος δεξιά το Χαψίκιοϊ και η Ζύγανα. Ακολουθεί και συναντά ένα μικρό ερημικό παρεκκλησάκι, την Αγία Κυριακή. Μετά είναι τα χάνια του Γοργόρ-ογλή. Σημείο αναφοράς αυτής της στράτας. Σημείο διανυκτέρευσης και ανάπαυσης των καραβανιών, των ταξιδευτών. Εδώ οι ταξιδιώτες θα φάνε τυροκλωστή, ότι πρέπει γι’ αυτά τα ψηλώματα. Η στράτα συνεχίζεται και φτάνει στο στενό πέρασμα του Καρά-καπάν.Εδώ ο δρόμος είναι επικίνδυνος. Βράχοι απότομοι, γκρεμοί και σκοτεινοί παραμονεύουν τους ταξιδιώτες και τα υποζύγια τους. Δεν είναι λίγα τα δυστυχήματα που συνέβησαν εδώ. Προχωρώντας φτάνουν στο δεύτερο σημείο αναφοράς, το Χοτζά μεζαρί. Τα χάνια ήταν περίπου δεκαπέντε. Τικάνια (μαγαζιά) δεξιά και αριστερά του δρόμου. Αν το δείτε στο Google Earth, ακόμη και σήμερα φαντάζει σαν μικρή πολιτεία. Την στράτα αυτή την προτιμούσανε όταν είχε πολύ καλό καιρό, ακόμη και όταν κατασκευάστηκε αυτή της Λαραχανής. Ο λόγος ήτανε ότι λόγω υψομέτρου της στράτας, λόγω των δασών και των παρχαριών σ’ αυτό το υψόμετρο, καθιστούσε το ταξίδι πιο δροσερό.
➤ εδώ μια παρένθεση από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Ν Παπαμιχαλόπουλου, περιήγησις εις τον Πόντον :
Ο συγγραφέας κάνει το ταξίδι αυτό το 1901. Ένα από τα θέματα που θέλει να ερευνήσει είναι η πορεία των μυρίων του Ξενοφώντος, το σημείο που είδανε την θάλασσα και γενικά ότι στοιχεία θα μπορούσε να συλλέξει. Επισκέπτεται μια φορά την περιοχή (όπως αναφέρει) χωρίς να βρει κάτι ή να δει μακριά λόγω της ομίχλης. Η συνέχεια παρακάτω από το βιβλίο :
➤ η στράτα πλέον ήταν στα ψηλά οροπέδια του Κουλάτ με μέσο υψόμετρο 2.400 μέτρα. Στην συνέχεια περνάει από μία νέα συστάδα χανιών, αυτά του Τουρνάκελη και ακολούθως στο Σταυρί πογάζ ή Κουλάτ πογάζ. Οι προοριζόμενοι για την Κρώμνη στρίβουν αριστερά με κατεύθυνση τον Αε Ζαχαρέα. Οι του Σταυρίν, Αργυπούπολη, Ερζερούμ, παίρνουν την κατηφόρα και περνάνε από τις Ποντιακές Πύλες ή Pylae Ponti. Να τι γράφει ο Δ. Κ. Παπαδόπουλος (Σταυριώτης) στα Ποντιακά Φύλλα, τόμος 1937, τεύχος 21, στην μελέτη του "από τα ιστορικά βουνά του Πόντου" ανάρτηση μας εδώ
➤ έτσι η στράτα κατεβαίνει τις κοιλάδες του Σταυρίν και του Γιαγλίτερε στο χωριό Στύλος και στην συνέχεια Χάραβα, Πέντε εκκλησιές και προς τον δρόμο για Αργυρούπολη. - είναι πιθανό μερικοί να πηγαίνανε από το βουνό Γορόch, ανάρτηση μας εδώ
➤ αυτός ήταν ο δρόμος των καραβανιών, τμήμα του δικτύου του "δρόμου του μεταξιού" με προορισμό την Κωνσταντινούπολη. Ήταν ο δρόμος του στρατού των Ρωμαίων, των Βυζαντινών που έλεγχαν τις περιοχές τους και τις φρουρές τους με τα πολυάριθμα κάστρα. Ήταν ο δρόμος που χρησιμοποιούσαν οι Ρωμιοί, οι πάνω με τους κάτω. Να θυμίσουμε ότι ήταν ο πρώτος δρόμος, δεν υπήρχε ακόμη ο δρόμος της Ζύγανας. Δεν υπήρχε φυσικά ούτε και ο μεταγενέστερος όλων, αυτός της Κρώμνης προς Τσεβιζλούκ μέσω Λαραχανής. Και με τους δυο στην ανάρτηση μας εδώ
➤ πτήση με την Air Pontus πάνω από τις στράτες εδώ
