τα Χριστούγεννα του Μολλά Μουσταφά στην Τραπεζούντα

➤ του Φίλωνα Κτενίδη - ΠΕ, 1954, τ. 59-60
➤ μου είναι αδύνατο να προσθέσω κάτι παρά μόνο, κάντε τον κόπο...

τα παιδιά του Σερδάρ εφέντη

➤ άρθρο του Χρήστου Κουλαουζίδη (*) από τα Πλάτανα. Μας εξιστορεί τις θύμισες του από κάποια παραμονή Χριστουγέννων στα Πλάτανα. Ο Σερδάρ εφέντης αποκαλύπτει το μεγάλο του μυστικό
➤ ΠΕ, 1962, τεύχος 155-156

(*) γεννήθηκε στα Πλάτανα του Πόντου και ήρθε μικρός στην Ελλάδα. Εγκαταστάθηκαν στην Σφενδάμη Πιερίας αλλά τα τελευταία χρόνια ζούσε μόνιμα στην Θεσσαλονίκη. Συνεργάτης και φίλος του Φίλωνα Κτενίδη. Απεβίωσε τον Δεκέμβριο του 1974. (από την ΕτΠΕ)

Χριστούγεννα στην Πόλη

➤ από το πολύ καλό βιβλίο του Νικολάου Ανδριώτη "κρυπτοχριστιανικά κείμενα" (έκδοση 1974) / αναρτήσεις μας εδώ και εδώ
➤ βρήκαμε ένα κείμενο που αφορά τα Χριστούγεννα, τα κάλαντα στον Χαλήλ Βέη
➤ διαβάστε το...

κρυπτοχριστιανικά - #4 από 4

πρώτη δημοσίευση 2.10.2022 

 

🔻 τέταρτο (τελευταίο) μέρος - πρώτο εδώ - δεύτερο εδώ -  τρίτο εδώ

🔻 του Δημητρίου Κ. Παπαδόπουλου (Σταυριώτη) από την Ποντιακή Στοά, τόμος 1971

🔻 "η κοινότης Σταυρί υπήρξε κατ΄εξοχήν περιοχή κρυπτοχριστιανών..." 

🔻 το άρθρο στο σύνολό του είναι τρόπον τινά μια εγκυκλοπαίδεια του κρυπτοχριστιανικού Σταυρίν. 

 

 

κρυπτοχριστιανικά - #3 από 4

πρώτη δημοσίευση 2.10.2022 

 

🔻 τρίτο μέρος - πρώτο εδώ - δεύτερο εδώ

🔻 του Δημητρίου Κ. Παπαδόπουλου (Σταυριώτη) από την Ποντιακή Στοά, τόμος 1971

🔻 "η κοινότης Σταυρί υπήρξε κατ΄εξοχήν περιοχή κρυπτοχριστιανών..." 

🔻 το άρθρο στο σύνολό του είναι τρόπον τινά μια εγκυκλοπαίδεια του κρυπτοχριστιανικού Σταυρίν. 

 

κρυπτοχριστιανικά - #2 από 4

πρώτη δημοσίευση 1.10.2022 

 

🔻 δεύτερο μέρος - πρώτο εδώ

🔻 του Δημητρίου Κ. Παπαδόπουλου (Σταυριώτη) από την Ποντιακή Στοά, τόμος 1971

🔻 "η κοινότης Σταυρί υπήρξε κατ΄εξοχήν περιοχή κρυπτοχριστιανών..." 

🔻 το άρθρο στο σύνολό του είναι τρόπον τινά μια εγκυκλοπαίδεια του κρυπτοχριστιανικού Σταυρίν. 

κρυπτοχριστιανικά - #1 από 4

πρώτη δημοσίευση 28.9.2022 

 

🔻 άρθρο σε 4 συνέχειες 

🔻 του Δημητρίου Κ. Παπαδόπουλου (Σταυριώτη) από την Ποντιακή Στοά, τόμος 1971

🔻 "η κοινότης Σταυρί υπήρξε κατ΄εξοχήν περιοχή κρυπτοχριστιανών..." 

🔻 το άρθρο στο σύνολό του είναι τρόπον τινά μια εγκυκλοπαίδεια του κρυπτοχριστιανικού Σταυρίν. 

 

ένα περιστατικό από τους Κρυπτοχριστιανούς του Σταυρίν

πρώτη δημοσίευση 6.4.2015

➤ εφημερίδα "Ποντιακή Φωνή" 24.5.1964
• Κάνεως, Οι δίπιστοι του Σταυρί
• Κωνστ. Αμοιρίδη

➤ Ήταν Μάιος μήνας στα 1867. Το ότι οι κάτοικοι της Κρώμνης φανερώθηκαν ως Ορθόδοξοι Έλληνες και στην ψυχή και στην καρδιά, αυτό έδωσε μεγάλο θάρρος στους Σταυριώτες, κι έλεγαν αναμεταξύ τους. "Αφού ο εκατοχρονίτης Μολλά-Μπεχρέμ' ς πέταξε το σαρίκι κι έβγαλε τον κίτρινο τσουμπέ, γιατί κι εμείς να μην πετάξουμε από πάνω μας τη ντροπή του αρνησίθρησκου ;"

➤ Γι' αυτό οι χωρικοί συγκεντρώθηκαν στο σπίτι του πρωτόπαπα του χωριού, και αφήνοντας κατά μέρος και τα ψέματα, έκαναν την εξής συμφωνία. "Δεν έχει σημασία το ότι οι παππούδες μας αρνήθηκαν το Χριστό μπροστά στους ανθρώπους. Εμείς, κι αν ακόμα μας σφάξουν, είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε όπως έκαναν οι Κρωμέτες. Θα φανερώσουμε την πίστη μας και θα χάσουμε όλα μας τα υπάρχοντα, αρκεί να βγούμε από αυτή την κόλαση". Και αμέσως υπόγραψαν τη συμφωνία και πήραν απόφαση να πάνε στο Κάνι (σημ. Αργυρούπολη) και να ομολογήσουν την πίστη των πατέρων τους μπροστά στο Μουτασερίφη και όλο το συμβούλιο.

➤ Και τότε έβλεπες στο Σταυρίν ένα θέαμα που να σπαράζει την ανθρώπινη καρδιά. Όλοι αγκάλιαζαν τις γυναίκες και τα παιδιά τους, έκλαιγαν και τα αποχαιρετούσαν, όχι γιατί φοβούνταν για την απόφαση που έπαιρναν, αλλά για τα βάσανα που θα τους επέβαλε η βάρβαρη κυβέρνηση του τόπου, η οποία ούτε νόμο είχε ούτε πίστη, και η οποία ήταν εξοργισμένη γιατί οι Σταυριώτες πήραν θάρρος από τους Κρωμέτες και από τους Γιαγλί-ντερέδες (κοντινό χωριό το Γιαγλίτερε).
 
➤ Αφού πολύ το σκέφτηκαν και το συζήτησαν, πήγαν και λειτουργήθηκαν στην εκκλησία και μετάλαβαν, έκαναν το σταυρό τους και πήραν του Κανί το δρόμο κι ήρθαν μπροστά στο Μουτεσαρίφ, τον Χάμαλην Γιουσούφ πασά, και άφοβα του είπαν την απόφασή τους. Ο Μουτεσαρίφης, έξυπνος άνθρωπος, όταν βρέθηκε μπροστά σε ογδόντα ανθρώπους έτοιμους να πεθάνουν, επροσκάλεσε το Ινταρέ-Μεζλισίν και το Μουφτή της πολιτείας και μπροστά τους προσπάθησε με καλό τρόπο να τους κάνη ν' αλλάξουν γνώμη. Όταν όμως είδε πως είναι αμετάπειστοι, τους φυλάκισε.

➤ Δυο μέρες έμειναν στη φυλακή πεινασμένοι, διψασμένοι, άυπνοι, και κατόπι τους έβγαλε και τους έστειλε σε καταναγκαστικά έργα. Και έβλεπες τους νέους μάρτυρες του χριστιανισμού να κουβαλούν με τη ράχη τους από μέσα από την πολιτεία μεγάλες πέτρες, κάτω από το μαστίγιο των ζεπτιέδων, και να χτίζουν ντουβάρια στη Ρωμαίϊσσα, στο τούρκικο νεκροταφείο, άλλους να καθαρίζουν αποχωρητήρια σε δημόσια γραφεία, άλλους να κουβαλούν στα λουτρά τα σκεύη των χανουμισσών, άλλους να καθαρίζουν τα χάνια της πολιτείας από τις ακαθαρσίες των υποζυγίων, άλλους να κάνουν κατώτερες δουλειές, ενώ τους έφτυναν, τους ύβριζαν, τους έσπρωχναν και τους ράβδιζαν.

➤ Τί έκαναν οι πρόκριτοι και οι δημογέροντες του Κανί; Η αλήθεια είναι πως δεν κάθισαν με σταυρωμένα χέρια. Ο δεσπότης ο Γερβάσιος Καρνέτης προσκάλεσε σε συνεδρίαση τη Δημογεροντία, που αποτελούνταν από το Χατζή Αναστάση Τσαμουρλή, τον αδελφό του Χατζή Κωνσταντίνο, το Χατζή Κωνσταντίνο Τσαμκιόζη, τον Αναστάση Βαφειάδη, το Γιάννη Τουλούμη, το Χατζή Δημήτρη Μουμτζή, τον Αγαθάγγελο Δημητριάδη. Η Δημογεροντία αποφάσισε και έκρινε καλό να στείλουν πεζοδρόμους στην Τραπεζούντα -γιατί τότε τηλεγραφεία δεν υπήρχαν, και στο ταχυδρομείο τα ελληνικά γράμματα πάντα ανοίγονταν από τους ταχυδρομικούς υπαλλήλους- να δώσουν είδηση στην Αδελφότητα των Αργυροπολιτών και τον εκεί σχολάρχην Γεώργιον Παπαδόπουλον τον Κυριακίδην για τα όσα έγιναν στο Κάνι, και εκείνοι να ειδοποιήσουν τις Πρεσβείες και το Πατριαρχείο και να προλάβουν το κακό.

➤ Βρήκαν και έστειλαν τέτοια παλληκάρια, και γρήγορους σαΐδες, το Γιάννη του Λουκά και τον Παντελή Ζαμανόπουλο, που σε 15 ώρες έφτασαν από το Γουλάτι (σημ. από το πέρασμα του Κουλάτ) στην Τραπεζούντα. Απ' εκεί ο Κυριακίδης έγραψε αμέσως στο Πατριαρχείο και στις Πρεσβείες και έστειλε αναφορά στην Υψηλή Πύλη και πέτυχαν να σταλούν γρήγορα κυβερνητικές διαταγές, να σταματήσουν οι βασανισμοί των Σταυριωτών και να τους αφήσουν να παν στα σπίτια τους (**)

➤ Και ύστερα από κάμποσες μέρες, στις 29 Ιουνίου, ελεύθεροι, και χωρίς σαρίκι και τσουμπέ, με χαρούμενο το πρόσωπο και γαληνεμένη την καρδιά, γύρισαν τρεχάτοι στα χωριά τους, πήγαν στις εκκλησίες, άναψαν μεγάλες λαμπάδες, χτύπησαν τις καμπάνες, δόξασαν την Αγία Τριάδα, που οι γονείς τους μπροστά τους την αρνούνταν, και άρχισαν τις χαρές και τις διασκεδάσεις. 

➤ Μονάχα οι Κασίμ-ζαντέδες (*), επειδή είχαν την πόστα της Τραπεζούντας ως το Ερζερούμ, δεν πήραν μέρος ως τον καιρό της Ανταλλαγής, οπότε κρυφά-κρυφά ένα δυο ήρθαν κι εκείνοι στο Ωραιόκαστρο της Θεσσαλονίκης και φανερώθηκαν και δόξασαν το Θεό.

(*) 

"Κασίμ-ζατέ, μεγάλη οικογένεια κρυπτοχριστιανών εν τω συνοικισμώ Γαραουλτζάντων. Η δράσις της οικογενείας Κασίμ-ζατέ (Κασιμίδαι και Δημητριάδαι) ήτο ποικίλη, εκτεινομένη από Τραπεζούντος μέχρι Σταυρί και εκείθεν μέχρι Κιμισχανέ και Ερζιγκιάν ..." Δ.Κ. Παπδαδόπουλος (Σταυριώτης), αρχείον Σταυρί, σελίδα 50

 

(**)

αν δεν είναι από την ίδια ιστορία, είναι από κάποια αντίστοιχη. ο γιολγοβάνον εδώ

οι κρυφοχριστιανοί Σταυριώτες

➤ ακόμα ένα άρθρο για τους κρυφοχριστιανούς
➤ είναι από το Μακεδονικό Ημερολόγιο του 1984 και το υπογράφει ο Ελισαίος Χ. Μουρατίδης
➤ διαβάζουμε για πρώτη φορά τα :
     • #1 : οι κάτοικοι του Σταυρίν ήταν 33.000 άτομα το 1924 - μάλλον υπερβολικό
     • #2 : ο αφανισμός 5.000 κρυφών μέσα στην "απρόσιτη γαλαρία" από έλλειψη οξυγόνου - δεν αναφέρει ο αρθρογράφος την πηγή αυτής της πληροφορίας. ποιός/ποιοί το έγραψαν, σε ποιό έγγραφο-βιβλίο-κείμενο. Δεν θυμόμαστε ο Δ.Κ. Παπαδόπουλος (Σταυριώτης) να αναφέρει κάτι σχετικό. Φυσικά όποιος γνωρίζει παρακαλώ ας σχολιάσει
➤ άλλες σχετικές αναρτήσεις μας για τους κρυφούς του Σταυρίν :  1   -  2   -  3 

Γιώργου Ανδρεάδη, οι κλωστοί - #4

➤ τέταρτο και τελευταίο μέρος από το βιβλίο "οι κλωστοί" του Γιώργου Ανδρεάδη.
➤ φώτο κάτω ο Χ'' Ιωάννης Φωστηρόπουλος, γενάρχης της οικογενείας των τραπεζιτών της Τραπεζούντας, από την Ίμερα
➤ διαβάστε παρακάτω τα συμπεράσματα του Γ.Α.
➤ πρώτο μέρος  εδώ - δεύτερο  εδώ - τρίτο εδώ 

1. Ο προ...... πάππος του Γ.Α., ο μολάς Μολάσλεϋμαν πεθαίνει ξαφνικά στην Τραπεζούντα το 1843. Ενταφιάζεται σε Μουσουλμανικό κοιμητήριο. Δείτε πως αργότερα οι Χριστιανοί μετέβαιναν στο κοιμητήριο για να μνημονεύσουν τους νεκρούς τους.

 2. ο Γιώργος Ανδρεάδης καταλήγει σε μερικά συμπεράσματα.

Γιώργου Ανδρεάδη, οι κλωστοί - #3

➤ τρίτη ανάρτηση μας από το βιβλίο του Γιώργου Ανδρεάδη "οι κλωστοί"
➤ γάμοι μεταξύ κρυφών και μουσουλμάνων
➤ πρώτη ανάρτηση  εδώ - δεύτερη εδώ

Γιώργου Ανδρεάδη, οι κλωστοί - #2

➤ δεύτερη ανάρτηση μας από το βιβλίο του Γιώργου Ανδρεάδη "οι κλωστοί" - πρώτη εδώ
➤ ένα κεφάλαιο του βιβλίου είναι για την αυτοκρατορία των Κομνηνών και εδώ κάνει αναφορά στον Ισπανό περιηγητή Ruy González de Clavijo (άρθρο wikipedia εδώ ) ο οποίος πέρασε από την Τραπεζούντα το 1403
➤ δίνουμε επίσης δύο σελίδες από το βιβλίο του Ισπανού περιηγητή το οποίο υπάρχει στα Αγγλικά σε ψηφιακή μορφή - εδώ
➤ καλό θα ήταν κάποιος ή κάποια από τους συμπατριώτες μας Πόντιους να μεταφράσει τις σελίδες που αναφέρονται στον Πόντο (περίπου 25) και να τις αναρτήσει στην σελίδα του. Θα το κάναμε εμείς αλλά δεν γνωρίζουμε καλά Αγγλικά...

Ruy González de Clavijo