τα Θεοφάνεια στα Κοτύωρα

➤ από το βιβλίο-βίβλος των Κοτυώρων του Ξενοφώντα Άκογλου "λαογραφικά Κοτυώρων" - αναρτήσεις μας
#1 εδώ-1
#2 εδώ-2
#3 εδώ-3
#4 εδώ-4

Ξενοφών Άκογλου - Ξένος Ξενίτας

πρώτη δημοσίευση 8.1.2022

 

➤ από το ΒΗΜΑ της ΕΛΘ, φύλλο 19 - Δεκέμβριος 1961

➤ γράφει ο Μιχάλης Μεταλλείδης

➤ έχουμε μέχρι τώρα 35 αναρτήσεις στην ετικέτα με το όνομά του εδώ

από την σειρά "οι δάσκαλοι του γένους των Ποντίων¨η ανάρτησή μας για τον Ξ. Α. εδώ

Χριστουγεννιάτικο άσμα από τα ΧτΠ

πρώτη δημοσίευση 22.12.2020

 

➤ είναι ένα άρθρο που υπογράφει ο Ξενοφών Άκογλου (Ξένος Ξενίτας) 

➤ από τα Χρονικά του Πόντου, 1943, τεύχος 1

➤ όπως σημειώνει στο τέλος του άρθρου ο Ξ. Άκογλου "...το Χριστουγεννιάτικο αυτό άσμα ψελνότανε στα χωριά που ήτανε γύρω στο Τσάμπαση και που λεγόντανε Γεϊλέ-Γιουζιού..."

 

Χριστουγεννιάτικα άσματα στα τούρκικα...

πρώτη δημοσίευση 23.12.2020

➤ το είδαμε κι' αυτό...

➤ γράφει ο Ξενοφών Άκογλου στα Χρονικά του Πόντου, έτος 1943, 4ο τεύχος (Δεκέμβριος)

 

οι δάσκαλοι του γένους των Ποντίων : Ξενοφών Άκογλου (1895-1961)

➤ πρώτη δημοσίευση στις 28.11.2016
➤ Ξενοφών Άκογλου, ψευδώνυμο Ξένος Ξενίτας (1895-1961)

1. ο Ξενοφών Άκογλου, του Κοσμά και της Αφροδίτης, το γένος Γρηγοριάδη, γνωστός και με το ψευδώνυμο "Ξένος Ξενίτας", γεννήθηκε στη Σαμψούντα (Αμισό) το 1895. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στα Κοτύωρα (Ordu), όπου τελείωσε την αστική σχολή, και ύστερα φοίτησε στο γυμνάσιο της Αμισού. Το 1915 διέφυγε από την Τουρκία και πήγε στη Θεσσαλονίκη, όπου τον επόμενο χρόνο κατατάχθηκε εθελοντής στο στρατό της Εθνικής Άμυνας. Μετά το 1918 εκπαιδεύτηκε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών, από την οποία αποφοίτησε με το βαθμό του ανθυπολοχαγού. Έλαβε κατόπιν μέρος στις επιχειρήσεις της μικρασιατικής εκστρατείας. Μονιμοποιήθηκε και παρέμεινε στο στρατό μέχρι το 1935, οπότε αποστρατεύθηκε με το βαθμό του ταγματάρχη. Επαναστρατεύτηκε, ωστόσο, το 1940-1941 και από το αλβανικό μέτωπο έστελνε ανταποκρίσεις στα Νεοελληνικά Γράμματα, τις οποίες αναδημοσίευσε συμπληρωμένες το 1945 στην Αθήνα με τον τίτλο Το θαύμα της Αλβανίας απ’ τη σκοπιά της ΙΙΙ Μεραρχίας.

➤ εργογραφία και συλλογή λαογραφικού υλικού 
ο Άκογλου δημοσίευσε μεγάλο αριθμό άρθρων σε διάφορα περιοδικά (Αρχείον Πόντου, Μικρασιατικά Χρονικά, Ποντιακή Εστία, Νεοελληνικά Γράμματα και ιδιαίτερα στα Χρονικά του Πόντου, των οποίων υπήρξε διευθυντής καθ’ όλη τη διάρκεια της έκδοσής τους) και τέσσερα βιβλία, χρησιμοποιώντας συνήθως το ψευδώνυμο "Ξένος Ξενίτας". Εκτός από το θαύμα της Αλβανίας απ’ τη σκοπιά της ΙΙΙ Μεραρχίας εξέδωσε ένα λογοτεχνικό έργο, τα Διηγήματα ηθογραφικά, από τη ζωή της ταβέρνας και των ψαράδων (Αθήνα 1939), και το θεατρικό Ακρίτας, γραμμένο στην ποντιακή. Το έργο αυτό (ιστορικό δράμα σε πέντε πράξεις και μια εικόνα), για το οποίο ο Άκογλου πήρε έπαινο από τον Καλοκαιρίνειο διαγωνισμό το 1945, αφορά τη δράση των Πόντιων οπλαρχηγών και των αντάρτικων σωμάτων τους την περίοδο 1914-1923. Ο συγγραφέας στόχευε αρχικά στη σύνταξη μελέτης, αλλά ελλείψει των απαιτούμενων πηγών αναγκάστηκε να συνθέσει το δράμα αυτό, το οποίο, μάλλον λόγω βαρύτητας, δε φαίνεται να σημείωσε μεγάλη επιτυχία επί σκηνής.

➤ το σημαντικότερο όμως έργο του υπήρξε το δίτομο Από τη ζωή του Πόντου, λαογραφικά Κοτυώρων. Καρπός μακράς και επίπονης διαδικασίας συλλογής λαογραφικού υλικού από Κοτυωρίτες διεσπαρμένους ανά την Ελλάδα (Αθήνα, Πειραιάς και προάστια, Θεσσαλονίκη, Κατερίνη, Κιλκίς), το βιβλίο χαρακτηρίστηκε ένα από τα πληρέστερα του είδους. Ο Άκογλου, εκτός του ότι δίνει μια ολοκληρωμένη και λεπτομερή περιγραφή της ζωής στα Κοτύωρα (κύκλος ζωής, κοινοτική και οικονομική οργάνωση, έθιμα και δοξασίες) που πληροί τις προδιαγραφές της κλασικής λαογραφίας, καταβάλλει προσπάθεια να είναι αντικειμενικός, πράγμα εξαιρετικά σπάνιο σε τέτοιου είδους συλλογές. Τα Λαογραφικά Κοτυώρων δε συνθέτουν μία ειδυλλιακή εικόνα της ιδιαίτερης πατρίδας του: έστω και αποσπασματικά, αναφέρονται στις ενδοκοινοτικές συγκρούσεις, στις ταξικές διαφορές, στην περιορισμένη καλλιτεχνική κίνηση του τόπου. Με λίγα λόγια δίνουν, πολύ περισσότερο από τα αναλόγου περιεχομένου έργα άλλων συλλεκτών, την αίσθηση στον αναγνώστη ότι έχει να κάνει με μια πραγματική, ζωντανή κοινωνία και όχι με μια ουτοπική ανασύνθεση της χαμένης πατρίδας.

➤ ο Άκογλου πέθανε στην Αθήνα το Δεκέμβριο του 1961.
πηγή : pontos-news

2. Άκογλου Ξενοφών (Ξένος Ξενίτας), 1895 Αμισός – 1961 Αθήνα.
λαογράφος και λογοτέχνης. Φοίτησε στο γυμνάσιο Αμισού. Κατέβηκε στη Θεσσαλονίκη το 1915 και το 1916 κατατάχτηκε εθελοντής στο στρατό Εθνικής Άμυνας και τραυματίστηκε στη μάχη του Σκρα. Το 1918 φοίτησε στη σχολή υπαξιωματικών, ενώ το 1919 αποσπάστηκε με το βαθμό του εφέδρου υπολοχαγού στο τάγμα εθελοντών του Πόντου. Αποστρατεύτηκε το 1935 με το βαθμό του ταγματάρχη.
 
➤ σε όλη τη ζωή του ασχολήθηκε με τη λαογραφία και τη λογοτεχνία. Ανάμεσα στα έργα του έγραψε και το μνημειώδες έργο "λαογραφικά Κοτυώρων Α’ τόμος" το 1939, το οποίο βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Τα "Λαογραφικά Κοτυώρων Β’ τόμος" εκδόθηκαν μετά το θάνατό του το 1964. Υπήρξε άριστος συλλέκτης και ως γνώστης βυζαντινής μουσικής συγκέντρωσε πολλές μελωδίες δημωδών ασμάτων και χορών των Ποντίων των Κοτυώρων.
πηγή : ΕΠΜ

3. αναρτήσεις μας :
• από την ζωή του Πόντου – Λαογραφικά Κοτυώρων εδώ
• Χρονικά του Πόντου  εδώ
• για την επιβίωση των παραδόσεών μας εδώ
• Χριστού 1941 τη χρονίας εδώ 
• ανέκδοτα Κοτυώρων και Σταυρίν εδώ

4. το βιβλίο του "Λαογραφικά Κοτυώρων" έκδοση 1939 - σελίδες 540 σε ψηφιακή μορφή (αρχείο pdf) εδώ

ΠΕ, 1961, 143-144

τη Χριστού 1941 τη χρονίας

➤ το διήγημα που ακολουθεί γράφτηκε από τον Ξενοφώντα Άκογλου (Ξένος Ξενίτας). Είναι μία ιστορία η οποία μπορεί να είναι αληθινή
➤ διαδραματίζεται σε ένα χωριό στα ριζά του Ολύμπου, είναι παραμονή Χριστουγέννων του 1941. Η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τριπλή κατοχή (Γερμανοί-Ιταλοί-Βούλγαροι)
➤ είναι ο σκληρός χειμώνας του '41, τότε που ο κόσμος πέθαινε στους δρόμους. Είναι η χρονιά που πέθαναν από την πείνα παραπάνω από 300.000 μόνο στην Αθήνα
➤ η επαρχία, τα χωριά βρίσκονταν σε καλύτερη μοίρα. Σ' ένα τέτοιο χωριό διαδραματίζεται η ιστοριούλα που παραθέτουμε,
➤ δημοσιεύθηκε στα Χρονικά του Πόντου του έτους 1943 στο 4ο τεύχος. Συνιστώ σε όλους να το διαβάσουν
➤ είναι γραμμένο σε άψογα Ποντιακά

[πρώτη δημοσίευση στις 9.12.2015]

 

η Ποντιακή φιλοξενία (θεατρικό μονόπρακτο) - #2

➤ λίγες μέρες πριν, στην ανάρτηση μας αυτή σας είπαμε ότι θα σκανάρουμε και θα ανεβάσουμε το θεατρικό έργο που έγραψε ο Άκογλου για την φιλοξενία του Δημήτρη Λουκάτου στο χωριό Αγραπιδιές - εδώ
➤ το έργο ανέβηκε το 1955 από τον Πόλυ Χάϊτα και είχε τεράστια επιτυχία απ' ότι γράφει
➤ διαβάστε το κείμενο μόνοι σας και με την οικογένεια σας, διαβάστε το στα παιδιά σας, κάντε μάθημα Ποντιακής διαλέκτου στους συλλόγους σας και σκεφθείτε να το ανεβάσετε εκεί, μέσα στον σύλλογο για τα μέλη σας, χωρίς σκηνικά, να λυθεί η γλώσσα, να μαθαίνουν μικροί και μεγάλοι για τον πολιτισμό και τις αξίες του Ποντιακού Ελληνισμού...
➤ από την Ποντιακή Στοά, 3ος τόμος, 1975-1984

[πρώτη δημοσίευση 16.9.2017]

η Ποντιακή φιλοξενία (θεατρικό μονόπρακτο) - #1

➤ η φιλοξενία που έτυχε στο χωριό Αγραπιδιές ο Δημήτρης Λουκάτος επιστρέφοντας από το μέτωπο είναι μάλλον γνωστή σε όλους - ανάρτηση μας εδώ
➤ ο μέγας Ξένος Ξενίτας (Ξ. Άκογλου) την διασκεύασε σε θεατρικό έργο και ο Πόλυς Χάϊτας ανέλαβε να το ανεβάσει
➤ τις επόμενες μέρες θα δημοσιεύσουμε σε συνέχειες όλο το έργο
➤ παρακάτω είναι η εισαγωγή - προετοιμασία
➤ από την Ποντιακή Στοά, 3ος τόμος, 1975-1984

από την σελίδα του Pontos News

οι προμήθειες του χειμώνα

➤ από την Ποντιακή Λύρα, 1987, τ. 23
➤ από το βιβλίο του Ξένου Ξενίτα (Ξ. Άκογλου) "λαογραφικά Κοτυώρων" - 36 αναρτήσεις για τον Άκογλου εδώ

Χρονικά του Πόντου (ΧτΠ)

➤ πρώτη δημοσίευση στις 16.1.2016

➤ μετά τα Ποντιακά Φύλλα (ΠΦ), που υπήρξε η πρώτη περιοδική έκδοση των Ποντίων, ακολούθησαν τα Χρονικά του Πόντου (ΧτΠ)
➤ ήταν μια έκδοση του συλλόγου Αργοναύται-Κομνηνοί της Καλλιθέας Αττικής
➤ διευθυντής του περιοδικού ήταν ο Ξενοφών Κ. Άκογλους (ψευδώνυμο Ξένος Ξενίτας)
➤ κυκλοφόρησε σε μια δύσκολη εποχή για την χώρα μας, από το 1943 μέχρι το 1946 
➤ είκοσι τέσσερα τεύχη μερικά από τα οποία διπλά. Όλα τα τεύχη βρίσκονται στο ψηφιακό αρχείο της ΕΠΜ και μπορείτε να κατεβάσετε τα τεύχη 1 έως 12 εδώ και 13 έως 24 εδώ
➤ πριν από πολύ καιρό βρέθηκα στα γραφεία των Αργοναυτών στην Καλλιθέα είδα να υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα προς πώληση μερικά σετ τευχών
➤ δεν υπάρχουν όμως σε ψηφιακή μορφή τα περιεχόμενα των 2 τόμων. Τα σκανάραμε και θα τα βρείτε στην νέα σελίδα ΧτΠ εδώ

ψηφιακό αρχείο ΕΠΜ

τιμούμε τους νεκρούς μας... (Ποντιακό κενοτάφιο)

➤ μέρα που ξημερώνει, είπαμε να ξαναφέρουμε στην επιφάνεια μια παλαιότερη μας ανάρτηση, λίγο τροποποιημένη…
➤ από το περιοδικό ΤΟ ΠΟΝΤΙΑΚΟ - Μάϊος 1951 - γράφει ο Ξένος Ξενίτας (Ξενοφών Άκογλου)
➤ διαβάστε το, έστω μόνο αυτό που έχω κιτρινίσει, κοινοποιήστε το...

πρώτη δημοσίευση 19.5.2015

➤ το παραπάνω άρθρο μας θύμισε την δική μας τοποθέτηση σε κάποια μάζωξη των συλλόγων της Ν. Ελλάδας στα γραφεία των Αργοναυτών στην Καλλιθέα. Εκεί λοιπόν βάλαμε την ιδέα για την δημιουργία ενός μεγάλου μνημείου, κάπου στην μέση της απόστασης Αθήνα – Θεσσαλονίκη, στην εθνική οδό. Ένας πυλώνας με τεράστιο ύψος 100 ή ακόμη 200 μέτρα ψηλός, όπου στην κορυφή του θα έκαιγε μόνιμα μια φλόγα. Φλόγα που θα ήταν ευδιάκριτη από μακριά. Θα συμβόλιζε όλα τα παραπάνω, την αλησμόνητη πατρίδα, την άρνηση στην λήθη της γενοκτονίας και του ξεριζωμού, στην ενότητα των Ποντίων, την ευθύνη μας για την διατήρηση της ράτσας μας…

➤ ας αναλάβουν πρωτοβουλία Πόντιοι μηχανικοί - αρχιτέκτονες να εκπονήσουν κάποια σχέδια που θα είναι σχετικά χαμηλού κόστους. Δεν χρειάζονται υπερβολές. Σε ένα κτήμα 5-10 στρεμμάτων, μπορεί να υλοποιηθεί το έργο. Όταν αργότερα ευνοήσουν οι συνθήκες μπορεί το έργο να συμπληρωθεί με επιπλέον υποδομές. Οι αρχιτέκτονες θα υποβάλουν τα σχέδια στην ομοσπονδία και αυτή με την σειρά της θα ασχοληθεί με όλα τα υπόλοιπα. Είναι σίγουρο ότι ο απλός Πόντιος πατριώτης θα συμβάλει με τον οβολό του μέσω των πρωτοβάθμιων οργάνων. Έτσι γινότανε και στον Ιστορικό Πόντο. Με την συνδρομή των Ρωμιών χτιζόντουσαν σχολεία και εκκλησίες, πληρωνόντουσαν οι δάσκαλοι, οι παπάδες...

πρέπει να το καταλάβουμε, αυτό το μνημείο το χρωστάμε σε όλους αυτούς που σήμερα 19.5.2015 μνημονεύουμε

Ξενοφώντα Άκογλου, λαογραφικά Κοτυώρων - #4 / παραθέρισμα

➤ ο Ξενοφών Άκογλου από το βιβλίο του "λαογραφικά Κοτυώρων" (1ος τόμος) μας δίνει μια αναλυτική περιγραφή των διακοπών - παραθέρισμα των κατοίκων της πόλης
➤ ο Δ. Πόντος το έλεγε "θα πάμε σην γεϊλέν", έτσι το έλεγε και η Φάτσαλουσα γιαγιά μου - (Wiki : yayla is the Turkish word for "highland")
➤ στην τρίτη σελίδα (112) ο Άκογλου κάνει λάθος στην απόσταση Τσάμπαση - Σεμέν και μας λέει ότι είναι 30 km. Είναι μόνο 6-8 / βλ. ανάρτηση μας εδώ
➤ δείτε την πτήση μας μέχρι το Τσάμπαση εδώ
➤ διαβάστε το άρθρο και "δείτε" με την φαντασία σας την ζωή των δικών μας πάνω στα παρχάρια. Πολύ καλές εικόνες για ένα θεατρικό, ένα videoclip με την γνωστή ομάδα της Θεσσαλονίκης...

[πρώτη δημοσίευση 5.6.2018] 

από το βιβλίο Χρονικά Κοτυώρων του Ι. Σαλτσή