η εορτή των Θεοφανείων - Τραπεζούντα 1919

πρώτη δημοσίευση 6.1.2022

 

🔻 από την στήλη "με την ΕΠΟΧΗ ξαναζούμε στον Πόντο" το άρθρο με τίτλο "η εορτή των Θεοφανείων"

🔻 δημοσιεύθηκε στις 8.1.1919 και πιθανότατα το έγραψε ο Νίκος Καπετανίδης

🔻 "...ο εκ των Εξωτείχων Θεόδωρος Αντωνιάδης κατόρθωσε να ανασύρη τον Σταυρόν και χωρίς ευτυχώς άλλην πάλην (!!!) προς τους συναγωνιστάς του..."

🔻 μέγα ευτύχημα που έχουμε την ΕΠΟΧΗ και ξαναζούμε ως να ήμασταν εκεί...

🔻  ΠΕ, 1977, τ. 16

 

ο ποπάς 'σ φώτισμαν...

πρώτη δημοσίευση 6.1.2021

➤ από το λεύκωμα "ο Ελληνικός Πόντος" του συλλόγου Αργοναύται-Κομνηνοί του έτους 1947

➤ το "πρωτομηνιά" που αναφέρεται στο κείμενο έχω την άποψη ότι είναι λάθος. άλλωστε δεν θα μπορούσαν να έχουν αγιασμό την ημέρα εκείνη.

➤ γράφτηκε λοιπόν εκ παραδρομής. στα δικά μας τα χωριά γινότανε αν όχι ανήμερα των Φώτων, τις αμέσως επόμενες ημέρες

 

την ημέρα των Φώτων (ο Βέβαιας 'ς σην Τραπεζούνταν)

πρώτη δημοσίευση 6.1.2023

 

🔻 άλλο ένα διαμαντάκι από τον Φίλωνα Κτενίδη. Δημοσιεύτηκε στην ΠΕ, 1954, τεύχος 49
🔻 ο Βέβαιας, η Στοφορίνα και μία μουσαφίρισσα τους μας "ξεναγούν" στην Τραπεζούντα, παραμονή και ανήμερα των Φώτων

🔻 έτσι μαθαίνουμε νέα πράματα-ονομασίες όπως π.χ. ο "γιοχσούζ"

🔻 διαβάστε το...

 

Θεοφάνεια - του Ηλία Τσιρκινίδη

ΠΕ, 1979, τ. 30, σ. 453

τα κάλαντα των Φώτων

τα Φώτα θέλω το κερί μ'

πρώτη δημοσίευση 3.1.2021

 

➤ από το περιοδικό Άμαστρις, 2010, τεύχος 9

➤ γράφει η φιλόλογος Πόπη Τσακμακίδου - Κωτίδου

➤ προτείνω να διαβάσετε την ανάρτηση και να αναβιώσετε το έθιμο γιατί "...γεφυρώνουμε το χτες με το σήμερα - το χρωστάμε στους προγόνους μας - το χρωστάμε στους ξεριζωμένους - το χρωστάμε στις επερχόμενες γενεές"

 

5.1.2020 στην οικία μου

μαγκάλι μνήμης – #3

➤ από το ομότιτλο βιβλίο του Γιώργου Ανδρεάδη το κεφάλαιο "μαγκάλι μνήμης"
➤ το είχα επισημάνει και προγραμματίσει για ανάρτηση σήμερα, παραμονή Θεοφανίων
➤ εδώ ο ΓΑ μας γνωρίζει το έθιμο της Τραπεζούντας και της Αργυρούπολης. Σίγουρα γινόταν και σε άλλες περιφέρειες ακριβώς έτσι ή με παραλλαγές
➤ διαβάστε το και ακολουθήστε την προτροπή του συγγραφέα
➤ δείτε πως τελειώνει το άρθρο αυτός ο παμέγιστος Πόντιος που πραγματικά μας λείπει... κάντε πράξη αυτό που μας ζητάει. πηγαίνετε σο ταφίν 'ατ και φωνάξτε του, "σ' ακολουθούμε..."

[πρώτη δημοσίευση Ιανουάριος 2019]
 

Θεοφάνεια 1885 στην Τραπεζούντα

πρώτη δημοσίευση 6.1.2020

➤ από τον Αστέρα του Πόντου, έτος 1885, τεύχος 3
➤ τα Θεοφάνεια στον Άγιο Γρηγόριο Τραπεζούντας
➤ τον σταυρό τον πιάνει Κρωμέτας από τα Εξώτειχα...

Άγιος Γρηγόριος - από το δίκτυο

οι Πόντιοι για τους νεκρούς των...

πρώτη δημοσίευση 5.1.2022

 

🔻 άρθρο του Μιχάλη Μεταλλείδη από το ΒΗΜΑ της ΕΛΘ, φύλλο #7 (Δεκέμβριος 1960)

🔻 διαβάζουμε "...οι δυστυχισμένοι Κρωμναίοι, γλυτώνοντας με τον ευεργετικό αυτό νόμο (*) τους ζωντανούς, εχάσανε ταυτόχρονα τους πεθαμένους τους..."

 

(*)

εννοεί το χάτι χουμαγιούν - δηλ. τα περί ανεξιθρησκίας

 

Δ. Ψαθάς : τα Θεοφάνεια στην Τραπεζούντα...

➤ ο Δημήτρης Ψαθάς μας περιγράφει τις γιορτές και κυρίως τα Θεοφάνεια, πως γιορτάζονταν στην Τραπεζούντα στις αρχές του αιώνα.
➤ από το βιβλίο "γη του Πόντου"

Δημήτριος Φυλλίζης στο βιβλίο του "οι τελευταίες ημέρες της Τραπεζούντας"

τα Φώτα στην Κρώμνη

➤ από το βιβλίο του Χρήστου Ν. Τσαρτιλίδη "η Κρώμνη" η ανάρτηση μας για τον εορτασμό των Θεοφανείων στην Κρώμνη
➤ δίνει μεγάλη έμφαση στο τρόπο με το οποίον τιμούσαν τους νεκρούς. Να συμπληρώσω ότι αυτό το έθιμο το τηρεί η μητέρα μου κάθε τέτοια μέρα (παραμονή των Φώτων). Το έμαθε από την Σαμψούντια μάνα της και το συνεχίζει. (η φωτογραφία με τα 4 κεριά).

τα Θεοφάνεια στα Κοτύωρα

➤ από το βιβλίο-βίβλος των Κοτυώρων του Ξενοφώντα Άκογλου "λαογραφικά Κοτυώρων" - αναρτήσεις μας
#1 εδώ-1
#2 εδώ-2
#3 εδώ-3
#4 εδώ-4

τα Θεοφάνεια στην Τρίπολη του Πόντου

➤ ο Γεώργιος Η. Σακκάς μας περιγράφει (*) την εορτή των Φώτων στην πατρίδα του την Τρίπολη,
➤ εκείνο που μας έκανε εντύπωση είναι ότι συνήθως επιλεγόταν η ενορία Παραπόρτιν "για λόγους επιδείξεως, αλλά και σκοπιμότητας μαζί..."

(*)
από το βιβλίο "η ιστορία των Ελλήνων της Τριπόλεως του Πόντου"

Joseph Pitton de Tournefort [1656 - 1708]

Θεοφάνεια, από το βιβλίο "η Ίμερα" - #4

πρώτη δημοσίευση 5.1.2021

➤ ο Παναγιώτης Τανιμανίδης στο βιβλίο του με τίτλο "από το Ελληνισμό του Πόντου - Η Ίμερα" έχει ένα μεγάλο κεφάλαιο αφιερωμένο στις εορτές των Χριστουγέννων

➤ θα αναρτήσουμε το σύνολο των σελίδων σε μερικές συνέχειες

➤ αυτή η ανάρτηση αφορά τα Θεοφάνεια

➤ αναφέρεται στην ιδιαίτερή του πατρίδα, την Ίμερα όπου επίσης μαθαίνουμε τι ήταν το "φωτοκέρ"

λαϊκόν Ποντιακόν εορτολόγιον - πρώτη του έτους

➤ συνέχεια του άρθρου των Ποντιακών Φύλλων, έτος 1938, τεύχος 25
➤ αναφέρεται στην πρώτη του έτους και τα Φώτα
➤ δείτε τον χαιρετισμό της πρωτοχρονιάς... "κάλαντα και καλός καιρός" ή "τα πάντα και του χρόνου"
➤ γράφτηκε από τον Παντελή Μελανοφρύδη ο οποίος γεννήθηκε το 1885 στην Άδυσσα Μεσοχαλδίου
➤ έχουμε 48 αναρτήσεις για τον Π.Μ. (δείτε την ετικέτα Π.Η. Μελανοφρύδης).

η πρωτοχρονιά του δάσκαλου...

➤ είναι παραμονή πρωτοχρονιάς του 1903. Ο Φίλων Κτενίδης μαζί με τους φίλους του κάνουν ξαφνική βραδινή επίσκεψη στον μοναχικό καθηγητή τους, τον κ. Σαδελόγλου. Καθηγητής τους στο Φροντιστήριο, από την περιφέρεια της Καισάρειας. Διορισμένος στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί έχασε τα δύο του παιδιά και την γυναίκα του και έφυγε όσο ήταν μπορετό μακριά για να ξεχάσει. Τον διόρισαν στην Τραπεζούντα. Εκεί μόνος κι’ έρημος, τσακισμένος από την θλίψη του…
➤ διαβάστε την ανάρτηση. Θέλησα να την βάλω σε δύο-τρεις συνέχειες. Υπάρχουν όμως μερικές ιστορίες που δεν μπορούν να διαβασθούν σε συνέχειες, όπως αυτή...
➤ κάντε τον κόπο, αφιερώστε δέκα λεπτά και ζήστε την μαγεία των Χριστουγέννων στην Τραπεζούντα, δείτε την κοινωνική ευαισθησία μικρών και μεγάλων...

ΠΕ, 1962, τ. 155-156