οι χοτλάχ' στην Χαλδία

➤ ανέκαθεν τα μυστήρια, τα ανεξήγητα με γοήτευαν. Ένα από αυτά είναι οι χότλαχ' που ακούγαμε παιδιά στο χωριό μου. Δεν ξεχνώ τις ιστορίες που λέγανε οι μεγάλοι. Στις κρύες νύχτες του χειμώνα, όταν τελείωναν την πρέφα οι πατεράδες μας στο καφενείο, πολλές φορές εφεύρισκαν διάφορες ζαβολιές. Μια από αυτές ήταν όποιος πάει στα μνήματα του χωριού και φέρει τον ξύλινο σταυρό από το μνήμα του τάδε, έχει κέρασμα. Τις περισσότερες φορές, τρέχανε 2-3 από άλλους δρόμους και προλάβαιναν τον "ατρόμητο" στο κοιμητήριο. Καταλαβαίνετε την συνέχεια. Εάν ο "ατρόμητος" το έβαζε στα πόδια, η καζούρα, το δούλεμα, κράταγε πολύ καιρό …
➤ να λοιπόν μια ανάρτηση για τους χοτλάχ' από τα Χρονικά του Πόντου, έτος 1943, τεύχος 3.
➤ άλλη μία βάλαμε παλαιότερα εδώ

αρχείο για download : Αργοναύται - Κομνηνοί, Ο Ελληνικός Πόντος

➤  το βιβλίο το αναρτήσαμε σε 6 συνέχειες,
➤  ενοποιήσαμε όλο το άρθρο σε ένα αρχείο 58 σελίδων το οποίο είναι στην διάθεση σας για διάβασμα - κατέβασμα.

➤ το 1947, ο σύλλογος Αργοναύται-Κομνηνοί εξέδωσε ένα θαυμάσιο μικρό λεύκωμα 62 σελίδων. Τα κείμενα ήταν του Νίκου Ι. Καπνά και οι εικόνες του Χρήστου Γ. Δημάρχου. Δίνει μια πολύ καλή εικόνα της ζωής στην πόλη, στο χωριό, στα παρχάρια του Πόντου.
➤ ανάρτησή μας για τους συγγραφείς  εδώ

• αρχείο : κείμενο σε μορφή .pdf
• σελίδες : 58
• μέγεθος αρχείου : 25,6 ΜΒ
• έκδοση βιβλίου : 1947

• download : εδώ
• δείγμα : πρώτη σελίδα

Διαμαντής Θ. Λαζαρίδης

Διαμαντής Λαζαρίδης
έφυγε σαν σήμερα, στις 29.9.2019
in memoriam...

είχα πει ότι όταν βρεθώ στην Δράμα θα πάω στο κοιμητήριο του Σιδηρόνερου να ανάψω το καντήλι του αλησμόνητου ξαδέλφου Διαμαντή Λαζαρίδη

πρώτη δημοσίευση 31.3.2017

έφυγε στις 29.9.2019

➤ 1. ο Διαμαντής είναι μακρινός συγγενής μου. Όταν στις 28.12.2016 βρεθήκαμε μετά από καιρό, μάλλον βρήκαμε το σημείο συγγένειας. Αυτοί έχουν στο σόι τους κάποιους με επώνυμο Παντελίδης από τα χωριά της Φάτσας του Πόντου. Η εκ πατρός γιαγιά μου, επίσης από τα χωριά της Φάτσας, το πατρικό της είναι Παντελίδου. Άρα το "δέσιμο" είναι το σόι των Παντελιδαίων.

Παρακάτω θα σας μεταφέρω μερικές προσωπικές θύμισες σχετικά με τον Δ.Λ.

➤ πως τον γνώρισα...
Δεν θυμάμαι να τον ήξερα πριν από το 1989, ίσως γιατί έφυγα πολύ μικρός από το χωριό μου, στα 13 μου. Το 1989 ήμουν μέλος του ΔΣ του συλλόγου ΑΡΓΩ της Καλλιθέας. Κάναμε προετοιμασίες για το ετήσιο Ποντιακό τριήμερο και κάτι θέλαμε από την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών (ΕΠΜ). Έστειλα δύο κοπέλες (*) στα γραφεία της επιτροπής για συνεννόηση. Εκεί βρήκανε τον Διαμαντή και μεταξύ των άλλων συζητήθηκε και ο τόπος καταγωγής των. Όταν ο ξάδελφος ανάφερε τον δικό του δηλ. την Φάτσα, οι κοπέλες του είπαν ότι αυτός που μας έστειλε είναι κι’ αυτός Φάτσαλους. Μου τα εξιστόρησαν όταν γυρίσανε και δεν θυμάμαι σε πόσες μέρες ανταμώσαμε και βγήκαμε συγγενείς…

➤ φιλοξενία στο σπίτι μας
διήγηση Δ.Λ. στην ανάρτηση μου "στην Πόντια γιαγιά" στο blog
"Μάρτιος 1941. Όλα τα χωριά, εκείθεν του Νέστου ποταμού προς τα βουλγαρικά σύνορα, εντολή να εκκενωθούν, εν όψει Γερμανικής επιθέσεως εκ του Βουλγαρικού εδάφους. Εμάς του Σιδηρονέρου μας κατέβασαν στη Ραβίκα (Καλλίφυτο). Εγώ με τον αδελφό μου αναλάβαμε να μεταφέρουμε πεζή, τις αγελάδες (καμιά δεκαριά κεφάλια). Νυχτώσαμε στο "τσάι της Ραβίκας" κάτω από σφοδρή χιονοθύελλα, βρεγμένοι ως το κόκαλο ... Τα χαράματα κίνησα να πάω στο χωριό (Ραβίκα) να δω πού πήγαν οι δικοί μας που είχαν κατεβεί με στρατιωτικά αυτοκίνητα. Στη Ραβίκα για πρώτη φορά πήγαινα. Πού να πάω; Ποιόν να ρωτήσω; ... Θυμήθηκα πως ο πατέρας μου μας μιλούσε για κάποια, συγγενική οικογένεια από τη Φάτσα "τη Κοϊμτζή" Ρωτώντας έφτασα στο σπίτι. Βρήκα τη θεία Αναστασία "την Κοϊμτζάβα". Της είπα ποιος είμαι ... έβαλε τα κλάματα βλέποντας και τα χάλια μου... Με πήρε μέσα... με έδωσε κάλτσες,... ρούχα... ζέστανε νερό... να πλυθώ μου έδωσε να φάω... Δεν θα την ξεχάσω ποτέ τη θεία 'Ναστασία την "Κοϊμτζάβα"... τη γιαγιά σου ξάδελφε Χρόνη ! "

➤ μέλος στον σύλλογο Αργοναύται - Κομνηνοί
πολλά χρόνια πριν πήγα στα γραφεία των Αργοναυτών για να γραφτώ μέλος του συλλόγου. Στην γραμματεία μου είπαν ότι πρέπει να τους αναφέρω δύο μέλη του συλλόγου οι οποίοι με προτείνουν. Δεν ήξερα ότι ίσχυε κάτι τέτοιο. Πως μου ήλθε, γνωρίζοντας ότι ο Διαμαντής είναι μέλος, (μπορεί να ήταν και στο ΔΣ), τους είπα ότι...
   - έχω μόνο ένα
   - και ποιος είναι ;
   - ο κ. Διαμαντής Λαζαρίδης…
   - εεε!!! αυτός κάνει για δέκα…

➤ ΠΕ 1ης περιόδου

Ήταν γύρω στο 1996-97

Εγώ έψαχνα να βρω την Ποντιακή Εστία της πρώτης περιόδου, του Κτενίδη. Φυσικά εκείνο τον καιρό δεν είχε επανεκδοθεί, δεν υπήρχε σε ψηφιακή μορφή ούτε και κάπου να αγοράσω όλη την σειρά.

Του το είπα τι αναζητώ μετά μανίας….

Μού δάνεισε όλους τους δικούς του τόμους για να τους μελετήσω. Τους κράτησα 2-3 μήνες και τους επέστρεψα στον Διαμαντή λέγοντάς του ότι δεν τους φωτοτύπησα για να μην τους χαλάσω. Ξέρετε, αν φωτοτυπήσεις ένα βιβλίο, αυτό χάνει την ας την πω συνοχή του, αδυνατίζει η βιβλιοδεσία του…

Σχεδόν με κατσάδιασε γιατί δεν θα πάθαιναν κάτι οι τόμοι…

(*) η μία ήταν η Κλαυδία η Κανδηλάπτη από το γνωστό σόι του λόγιου της Αργυρούπολης την οποία αναζητώ. (την εντόπισα...)

σήμερα 31.3 ο ξάδελφος έχει τα γενέθλια του.

Ξάδελφε, σου εύχομαι να είσαι καλά, να έχεις την υγεία σου

και να σε έχουμε πάντα στις επάλξεις

➤ 2. Στις 19.1.2014 η ΕΠΜ τίμησε τον Διαμαντή Λαζαρίδη για την 25ετή προσφορά του. Διαβάστε την ομιλία του Αντώνη Παυλίδη κατά την διάρκεια της τελετής που περιλαμβάνει και ένα εκτενές βιογραφικό του.

Εκλεκτοί προσκεκλημένοι, κυρίες και κύριοι

Επιτρέψτε μου καταρχάς να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες προς τον Πρόεδρο και το ΔΣ της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών για την ευκαιρία που μου έδωσαν – που συνιστά ιδιαίτερη τιμή – να μιλήσω για το Διαμαντή Λαζαρίδη, μια σημαντική προσωπικότητα του ποντιακού ελληνισμού.

Πριν απ’ όλα θα ήθελα να αναφερθώ στο οικογενειακό υπόβαθρο του Διαμαντή Λαζαρίδη, γιατί έτσι θα γίνουν περισσότερο κατανοητά όχι μόνο το μέγεθος της προσφοράς του, αλλά και τα κίνητρα που τον οδήγησαν στο έργο του.

Γεννήθηκε το 1928 στο Σιδηρόνερο Δράμας, από γονείς Πόντιους, που καταγόταν απ’ την παραθαλάσσια Βαδισάνη (Φάτσα). Γονείς του ο Θεμιστοκλής Λαζαρίδης και η Παρασκευή, το γένος Κατσίδου. Ο πατέρας του κατά την περίοδο της Γενοκτονίας στρατεύτηκε δύο φορές στα Τάγματα Εργασίας, την πρώτη το 1918 στο Ερζερούμ, απ’ όπου δραπέτευσε για να επιστρέψει στα χωριά της Φάτσας, τη δεύτερη το 1921, όπου επειδή γνώριζε την τουρκική, ο Αξιωματικός του Τάγματος τον αξιοποίησε ως διερμηνέα κι όταν πήρε μετάθεση στη Σαμψούντα, τον πήρε μαζί του. Εκεί συμμετείχε σε μυστική οργάνωση, της οποίας το συντονισμό είχε ο Επίσκοπος Ζήλων Ευθύμιος, με κύριο έργο τη φυγάδευση ανταρτών και φυγόδικων στη Ρωσία. Το ’22, εξαιτίας της πληροφόρησης που είχε απ’ τη θέση του, καταλαβαίνει ότι όλα θα γίνουν χειρότερα και στέλνει γράμμα στη σύζυγό του Παρασκευή να φύγει με τα παιδιά στην Ελλάδα, πράγμα που γίνεται. Απολύεται το 1923, έρχεται στην Ελλάδα και βρίσκει την οικογένειά του στα Γιάννενα. Τους πηγαίνει στην Καλαμαριά, όπου όμως είχε συγκεντρωθεί μεγάλος αριθμός προσφύγων, ενώ οι άθλιες συνθήκες και η υγρασία στέλνουν πολλούς στο θάνατο. Μεταξύ αυτών αρκετοί απ’ την οικογένεια του Διαμαντή, όπως η 4 ετών αδελφή του Χαρίκλεια. Ένας Θείος του που υπηρετούσε στη διεύθυνση εποικισμού Δράμας τους μιλά για τα όμορφα χωριά βόρεια της Δράμας, που έχουν καλό και υγιεινό κλίμα. Έτσι εγκαθίστανται στο Σιδηρόνερο. Εκεί αναδεικνύεται η ηγετική φυσιογνωμία και η ανιδιοτελής προσφορά του πατέρα του στους κατοίκους, γεγονός που εκτιμούν οι κάτοικοι του χωριού, επιλέγοντάς τον για 4 συνολικά τετραετίες Πρόεδρο της Κοινότητας.

Ο Διαμαντής, 5 χρόνια μετά την εγκατάσταση της οικογένειας στο Σιδηρόνερο είδε για πρώτη φορά το φως του κόσμου, 3ο παιδί μεταξύ των 6 αδελφών του. Προηγήθηκε η Χαρίκλεια (1919), η Έλλη (1926), ο Γιάννης (1927, που πήρε το όνομα του παππού του που είχε πεθάνει στις εξορίες), ο Διαμαντής (1928), ο Ρήγας (1930) και ο Βύρων (1935).

Μετά την αποφοίτηση απ’ το Δημοτικό Σχολείο του χωριού του φοιτά στο Γυμνάσιο Δράμας, ακολουθεί η Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια αρχίζει η ωραία περιπέτειά του ως Δασκάλου σε διάφορες πόλεις και χωριά: Περιστεριά, Καλλίφυτο και Παρανέστι Δράμας, στην πόλη της Δράμας και μετά στη Θεσσαλονίκη. Διετής μετεκπαίδευση στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης και αποφοίτησή του απ’ το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Γίνεται Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων στην περιοχή Γιαννιτσών, αποσπάται στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας, επιστρέφει στα Γιαννιτσά και στη συνέχεια στις περιοχές Ηλιούπολης και Κηφισιάς. Το 1983, συνταξιοδοτείται με 34 χρόνια υπηρεσίας.

Μέλος του ΔΣ της ΕΠΜ για 25 χρόνια, απ’ το 1985 μέχρι το 2011. Απ’ το 2005 αποσύρεται στο χωριό που γεννήθηκε και μεγάλωσε, το Σιδηρόνερο.

Κατά την 25ετία του στην ΕΠΜ υπηρετεί ως Γενικός Έφορος και Αντιπρόεδρος, με αυξημένες υποχρεώσεις και ευθύνες, λόγω μακράς απουσίας του Προέδρου στη Θεσσαλονίκη και την Κύπρο. Κατά γενική ομολογία ανταποκρίνεται με απόλυτη επιτυχία σ’ αυτές τις υποχρεώσεις και ευθύνες.

Όλα αυτά τα χρόνια το κτίριο της ΕΠΜ έγινε δεύτερο σπίτι του. Απ’ το μουντό διαμέρισμα της Κολοκοτρώνη 25 στο γιαπί της ΕΠΜ, όπου στην αρχή υπήρχε μόνο το υπόγειο και το ισόγειο, ενώ με συνεχείς αγώνες και προσπάθειες, στις οποίες πρωτοστατεί ο ίδιος, σιγά-σιγά χτίζονται και οι υπόλοιποι όροφοι, με αποκορύφωμα τη δημιουργία του Μουσείου του Ποντιακού Ελληνισμού.

Περισσότεροι από 20.000 τόμοι του Αρχείου Πόντου, που μέχρι τότε ήταν διασκορπισμένοι σε διάφορες αποθήκες συγκεντρώνονται με δικές του προσπάθειες και τοποθετούνται ταξινομημένοι στο υπόγειο του κτιρίου της ΕΠΜ. Με συνεχείς προσπάθειες αλλά και επιδέξιους χειρισμούς κατορθώνει να συγκεντρώσει πόρους για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία της Επιτροπής. Είναι χαρακτηριστική η μεγάλη προσφορά των Αδελφών Σουμελίδη, 30 εκατομμυρίων δρχ για το Μουσείο και 52 εκατομμυρίων για το αποθεματικό της ΕΠΜ. Αξίζει να τονιστεί ότι οι δωρητές στη σχετική πράξη δηλώνουν ότι έχουν εμπιστοσύνη στο Δ. Λαζαρίδη ότι θα διαχειριστεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ποσό της δωρεάς.

Γνωστοποιεί το έργο της ΕΠΜ στέλνοντας τις εκδόσεις της στα Πανεπιστήμια και την Ακαδημία, γεγονός που συντέλεσε στη βράβευση τελικά της ΕΠΜ από τη δεύτερη.

Δεν ήταν μόνο σεμνός κι ακούραστος εργάτης. Έχει μελετήσει σε βάθος και είναι εξαιρετικός γνώστης της ιστορίας του ποντιακού ελληνισμού. Σημαντικό είναι και το επιστημονικό έργο του:
-ΑΠ, τ.45ος: "Ο οπλαρχηγός Σάββας Παπαδόπουλος / ανέκδοτο έργο για τη ζωή και το έργο του"
-ΑΠ, τ.48ος: "Τα δημοσιεύματα του περιοδικού Ξενοφάνης για τον Πόντο"
-ΑΠ, τ. 49ος: "Η μονή και τα ιεροδιδασκαλείο Πρασάρεως του Πόντου"
-ΑΠ, τ. 50ος: "Άνθιμος Παπαδόπουλος: Σύντομη βιογραφία"
-Το αποκορύφωμα του επιστημονικού του έργου είναι η μονογραφία του
"Στατιστικοί πίνακες της εκπαιδεύσεως των Ελλήνων του Πόντου, 1821-1922", ένα μεγάλης αξίας έργο 560 σελίδων, που δημοσιεύθηκε στο Αρχείο Πόντου, Παράρτημα 16 (1988). Πρόκειται για ένα εγχειρίδιο με ένα τεράστιο πλήθος στοιχείων που αναφέρονται στην εκπαίδευση των Ελλήνων του Πόντου, το οποίο έδωσε την ευκαιρία στους επόμενους ερευνητές να "χτίσουν" νέες μελέτης στηριζόμενοι σ’ αυτό. Μεταξύ αυτών και ο ομιλών.

Η προσφορά του στην ΕΠΜ συμπυκνώνεται στις φράσεις: μακροχρόνια σεμνή παρουσία, συνεχής και ανιδιοτελής προσφορά, αγώνας και αγωνία για τη συνεχή βελτίωση των συνθηκών λειτουργίας της, αφοσίωση στο στόχο και αγάπη. Σαν απλός στρατιώτης.

Φρόντιζε το εκδοτικό έργο της ΕΠΜ σαν δικό του έργο. Πονούσε για την ΕΠΜ, φρόντιζε για την εξεύρεση πόρων για τη λειτουργία της. Να βρίσκει ανθρώπους της προσφοράς δίπλα του. Ήταν και παραμένει εργατικός και αγαπητός. Υπηρετούσε το στόχο, χωρίς να επηρεάζεται από μεμψιμοιρίες και άδικες συμπεριφορές απέναντί του. Με το έργο του απέδειξε ότι σεβάστηκε το παρελθόν, τίμησε το παρόν και άνοιξε θετικές προοπτικές για το μέλλον της κιβωτού μας, της ΕΠΜ.

Άνθρωπος της πραότητας και της λεβεντιάς, της πίστης στο σύστημα ιδεών και αξιών του ποντιακού ελληνισμού, της ανιδιοτελούς προσφοράς, της γενναιοδωρίας. Ένας πραγματικός ευπατρίδης του ποντιακού ελληνισμού.

Αυτή τη γενναιοδωρία εισέπραξε από πρώτο χέρι ο ομιλών, ο οποίος καθοδηγήθηκε απ’ τον Διαμαντή Λαζαρίδη στην αυγή της δεκαετίας του 1990, όταν ξεκινούσε την περιπλάνησή του στο θαυμαστό κόσμο του ποντιακού ελληνισμού.

Ο χαρακτήρας του συμπυκνώνεται στα λόγια που είπε στον ομιλούντα, όταν του τηλεφώνησε για να τον ρωτήσει σχετικά με κάποια στοιχεία της ζωής του

"Δεν θα ήθελα παρλάτες, λόγους, βραβεία.

Ότι έκανα, το έκανα επειδή θεώρησα ότι αυτό επιβάλει το καθήκον μου, απέναντι στους προγόνους μας.
Θα μου αρκούσε μια επιστολή,

να την παραλάβουν τα παιδιά και τα εγγόνια μου, σαν διαθήκη μου προς αυτά"

Τον ευχαριστούμε για όσα συμβολίζει. Του ευχόμαστε υγεία ακλόνητη και δύναμη, να συνεχίσει να δημιουργεί. Είναι ένα πρότυπο απ’ αυτά που προσέφερε η ΕΠΜ στη νέα γενιά.

Αργοναύται - Κομνηνοί : Ο Ελληνικός Πόντος - 6ο μέρος

6ο μέρος - τελευταίο
➤ πρώτη δημοσίευση στις 25.2.2015
➤ το 1947 ο σύλλογος Αργοναύται-Κομνηνοί εξέδωσε ένα μικρό λεύκωμα 62 σελίδων. Τα κείμενα ήταν του Νίκου Ι. Καπνά και οι εικόνες του Χρήστου Γ. Δημάρχου - ανάρτησή μας εδώ 

1ο μέρος : εδώ
2ο μέρος : εδώ
3ο μέρος : εδώ 
4ο μέρος : εδώ
5ο μέρος : εδώ

κρυπτοχριστιανικά - #1 από 4

πρώτη δημοσίευση 28.9.2022 

 

🔻 άρθρο σε 4 συνέχειες 

🔻 του Δημητρίου Κ. Παπαδόπουλου (Σταυριώτη) από την Ποντιακή Στοά, τόμος 1971

🔻 "η κοινότης Σταυρί υπήρξε κατ΄εξοχήν περιοχή κρυπτοχριστιανών..." 

🔻 το άρθρο στο σύνολό του είναι τρόπον τινά μια εγκυκλοπαίδεια του κρυπτοχριστιανικού Σταυρίν. 

 

η γνώμη των Ποντίων για τα άλλα έθνη - #2

➤ δεύτερο μέρος του άρθρου "ιδέαι των Ποντίων περί των άλλων εθνών" του Παντελή Μελανοφρύδη
➤ από τα ΧτΠ, 1944, τ. 11-12
➤ αναφέρονται εν συντομία 21 εθνότητες
➤ να σημειώσουμε ότι για τους Λαζούς έχουμε αναρτήσεις εδώ και εδώ
➤ με τους Τσερκέζους η σχέση των Ρωμιών υπήρξε άψογη. Στον Δ. Πόντο υπήρξαν τροφοδότες σε οπλισμό και τρόφιμα των αντάρτικων ομάδων - περισσότερα εδώ
 

Τσερκέζοι ή Κιρκάσιοι (από το δίκτυο)

Αργοναύται - Κομνηνοί : Ο Ελληνικός Πόντος - 5ο μέρος

➤ συνεχίζουμε με το 5ο μέρος

➤ πρώτη δημοσίευση στις 25.2.2015

➤ το 1947 ο σύλλογος Αργοναύται-Κομνηνοί εξέδωσε ένα μικρό λεύκωμα 62 σελίδων. Τα κείμενα ήταν του Νίκου Ι. Καπνά και οι εικόνες του Χρήστου Γ. Δημάρχου - ανάρτησή μας εδώ

➤ αυτήν την έκδοση θα την αναρτήσουμε σε 6 συνέχειες

➤ δίνει μια πολύ καλή εικόνα της ζωής στην πόλη, στο χωριό, στα παρχάρια του Πόντου.

τ' Αρμενοπούλια, του Στάθη Χριστοφορίδη (Σάρπογλη)

πρώτη δημοσίευση 27.9.2022 

 

🔻 μια συνταρακτική εξιστόρηση όλων όσων είδε ο ίδιος ο Σάρπογλης και όλοι οι άλλοι στην Κουνάκα της Άνω Ματσούκας, το χωριό του

🔻 1915, το κράτος-μαφία ξεκινά το ξεκαθάρισμα από τους αλλόθρησκους με τους Αρμένιους. Τα Αρμενοπούλια είναι μικρά παιδάκια που τα σκοτώνουν με πέτρες όλοι μαζί, στρατός, τσέτες, χωρικοί. Στο τέλος μαζεύουν κάθε χρήσιμο από πάνω τους. Ρουχαλάκια και και κάθε χρήσιμο

🔻 γραμμένο στα ωραία Ποντιακά του Σάρπογλη. Λίγο μεγάλο το κείμενο αλλά δεν γινόταν να σπάσει σε δύο συνέχειες. Μερικά άρθρα διαβάζονται μέχρι τέλους με τη μία...

🔻 στο τέλος υπάρχει λεξιλόγιο λέξεων και φράσεων 

🔻 από την Ποντιακή Ηχώ, 1985, τεύχος 18

🔻 αυτή η χώρα-δολοφόνος ακόμα γίνεται ανεκτή από την παγκόσμια κοινότητα. μόνο αν επιστρέψει στην Μογγολία, στις στέπες της θα ησυχάσουμε...

🔻 για διάβασμα και ψύχραιμα...