➤ άλλο ένα άρθρο από τον πρώην δήμαρχο Κιλκίς, τον κ. Αναστάσιο Αμανατίδη. Ευχαριστούμε γιατρέ..
➤ ανάρτησή μας για το χωριό Γιάτζιουλου εδώ
γράφει ο Αναστάσιος Αμανατίδης, γιατρός, πρώην δήμαρχος Κιλκίς.
απόσπασμα από την υπό έκδοση εργασία μου, … «Από την ορεινή Γιάτζιουλου-Ρεσατιάς, Τουρκίας στο ημιορεινό Παρόχθιο-Κιλκίς, Ελλάδας»
…Όταν η πλάστιγγα των πολεμικών συγκρούσεων πέραν του Σαγγάριου πήρε να γέρνει υπέρ των δυνάμεων του Κεμάλ, η δε τουρκική στρατιά της Ανατολής του Κιαζήμ Καραμπεκίρ,( στην οποία ανήκε και το Τάγμα τακτικού στρατού, που έδρευε στην πολιτεία μας Ρεσατιά) ήδη προσχώρησε σε αυτόν, αποφασίσθηκε από το τελευταίο να προχωρήσει στον αφοπλισμό της οπλισμένης Γιάτζιουλους. Ήταν χειμώνας ’21 προς ’22.
Ο πατέρας Τήμος (Δήμος-Δημήτρης Αμανατίδης), 19χρονος, βρέθηκε κατά την συγκεκριμένη ημέρα, κάτω στην πολιτεία της Ρεσατιάς με την μάνα του Βαρβάρα για τις ανάγκες της οικογένειες. Αντιληφθέντες ότι προετοιμάζονταν εξόρμηση στρατού κατά της Γιάτζιουλους, (περί τα είκοσι χιλιόμετρα μακριά ορεινού δρόμου), επέσπευσαν την αναχώρησή τους και αφού πήραν συντομότερα μονοπάτια έφθασαν έγκαιρα στην Γιάτζιουλου για να φέρουν το μαντάτο και να αποφασισθεί το πρακτέο.
Οι θερμοκέφαλοι του χωριού μεταξύ των οποίων και ο Γεώργιος Παρασκευαΐδης (Τσιαράν), (πρόγονος της γνωστής οικογένειας του Παροχθίου και προπάππος από την μάμμη Δέσποινα του βουλευτή Θεσσαλονίκης και πρώην υφυπουργού εξωτερικών Γιάννη Αμανατίδη), επέμεναν να αναμετρηθούν, αφού ταμπουρωθούν σε επίκαιρα σημεία και θέσεις.
…Να σύρουμε απάν’ ατουν… έλεγε και επέμενε απτόητος ο μακρύς Τσιαράν…
Επικράτησε όμως τελικά η άποψη του λογικού Χάτσικα Καλαϊτζίδη, (οι απόγονοί του ζουν στην Καστοριά), που ήθελε να αποφευχθεί η σύγκρουση, διότι όπως τόνιζε, επρόκειτο περί τακτικού στρατού και όχι περί ατάκτων ληστοσυμμοριών (τσιετών). Παρ’ όλα αυτά μερικοί ένοπλοι άνδρες προτίμησαν για λόγους ατομικής ασφάλειας να καταφύγουν στο βουνό με τον οπλισμό τους.
Ήρθε ο τουρκικός στρατός, μάζεψαν, όσα όπλα βρήκαν ή τους παρέδωσαν, (συνήθως τα παλαιά, όπως γίνεται παντού και πάντοτε σε αυτές τις περιπτώσεις) και το έριξε στη συνέχεια στο φαγοπότι, σφάζοντας παχιές κατσίκες και νεαρές κότες των φτωχών χωρικών, αναγκαστική προσφορά και παρασκευή των ηλικιωμένων γυναικών της Γιάτζιουλους, όπως λέγει στην μαγνητοφωνημένη συνέντευξη ο μακαρίτης πλέον Αριστείδης Πουρσανίδης της Ποτακίας, σύμφωνα με τις διηγήσεις, που άκουε από την μάνα του…
Ίσως να συνέχιζαν τις έρευνες την επόμενη μέρα, εάν την νύχτα δεν ‘έπεφτε’ τόσο πολύ χιόνι, που φόβισε τόσο τους Τούρκους, που επέσπευσαν την αναχώρησή τους. (Περιώνυμες ήταν οι χιονοπτώσεις και είναι στην ορεινή Γιάτζιουλου, που έφθαναν στο ύψος των δύο και παραπάνω μέτρων! Τα βλέπουμε τώρα σε φωτογραφίες στο διαδίκτυο).
Έτσι έληξε σχετικά ανώδυνα αυτή η προς στιγμήν επικίνδυνη παρουσία του τουρκικού στρατού στην Γιάτζιουλου Ρεσατιάς.
Αλλά η εμπειρία αυτή συνοδεύτηκε και από παρεπόμενα μασάλια…
ΚΑΙ ΟΛΙΓΑ ‘ΜΑΣΑΛΙΑ’
Λεγότανε από πολλούς ως ‘μασάλι’ (λ.τ.=υπερβολή, καύχηση, παραμύθι), το άκουα και από τον μακαρίτη πατέρα μας Τήμο (το επιβεβαιώνει και ο μεγάλος αδερφός Κυριάκος, γενν. 1929) και δεν το πολιπίστευα, αλλά το είπε στην προαναφερθείσα συνέντευξη και ο Αριστείδης Πουρσανίδης, ότι την ημέρα που ανέβηκε στην Γιάτζιουλου ο τακτικός τουρκικός στρατός για τον αφοπλισμό, τέσσερις νέοι του χωριού, φυγόστρατοι και λιποτάκτες των Αμελέ Ταμπουρού, φοβούμενοι τα χειρότερα, για να αποφύγουν την σύλληψη, κατέφυγαν στο κρυσφύγετό τους στο απρόσιτο βουνό. Το βράδυ όμως εκείνο έπεσε πολύ χιόνι, όπως είπαμε τόσο πολύ, που αποκλείσθηκαν πάνω εκεί στο δάσος σε υψόμετρο πάνω από τα 1500 μέτρα. Το χιόνι συνέχισε να πέφτει και την επομένη και επί πολλές ημέρες, ενώ οι τέσσερις νέοι, ο Κουτούζ’ς (Χαράλαμπος Πουρσανίδης, πάππος από μάνα του γνωστού από τις τηλεοπτικές ποντιακές εκπομπές Τριαντάφυλλου Πουρσανίδη), ο μονόφθαλμος Τηριακής (Κυριάκος Πουρσανίδης*, πατριός του αείμνηστου εμπόρου Κιλκίς Γιάννη Ορφανίδη και πάππος του διοικητικού στελέχους του Δήμου Κιλκίς Κυριάκου Πουρσανίδη), ο Κυριάκος Ψωμιάδης από την οικογένεια των Ψωμιάδη της Ορντού, που ήταν γαμπρός στη Γιάτζιουλου, ο Πολυχρόνης Καλαϊτζίδης, ίσως και κανένας- δύο άλλοι ακόμη, ήσαν τελείως απαράσκευοι, εκτός των άλλων και από πλευράς φαγητού και διατροφής εν γένει.
Όταν είδαν και απόειδαν, σύμφωνα πάντα με τις προφορικές περιγραφές (μασάλια), ότι θα πεθάνουν της πείνας, αποφάσισαν σε συμφωνία κάποιων από αυτούς, να σφάξουν εν είδει σφαγίου και να μαγειρέψουν έναν από αυτούς (καννιβαλισμός)! Υπέδειξαν τον πιο μειωμένο σωματικά, τον μονόφθαλμο Τηριακή (Κυριάκο Πουρσανίδη), ως άτομο που υπολείπεται σε κάτι, μη αρτιμελές, αφού του λείπει το ένα του μάτι, ΑΜΕΑ θα λέγαμε σήμερα, γνωστή αναπηρία, που έφερε ισοβίως, μέχρι του θανάτου του, όπως τον ενθυμούμαι από μαθητής εδώ στο Κιλκίς και στην Επτάλοφο μέχρι του θανάτου του τη δεκαετία του 1970. (Μάλιστα διατηρώ ισχυρή την εντολή του πατέρα, να μην αποβλέπω σε αμοιβή από τον Τηριακή (Κυριάκο Πουρσανίδη) κατά τις ιατρικές επισκέψεις του σε μένα)
Αντιληφθείς ο μονόφθαλμος Τηριακής τον κίνδυνο που διέτρεχε, διότι οι συνθήκες των πολέμων εξαγρίωναν τους ανθρώπους και πεισθείς περί των κανιβαλικών προθέσεων των συντρόφων του, πρότεινε αντ’ αυτού να σκοτώσουν και να φάνε τον σκύλο του Πολυχρόνη, που τους συνόδευε και δεν τους αποχωρίζονταν!
Δέχτηκαν κατ’ αρχήν την πρόταση και ‘ρίξανε’ ο καθένας στο σκύλο, ένας-ένας με τη σειρά, αλλά κανένας δεν τον πέτυχε. Προ του κινδύνου ότι θα είναι το επόμενο θύμα, πήρε το όπλο ο ‘προγραμμένος’ μονόφθαλμος Τηριακής, το κράτησε σταθερά με όση δύναμη του απέμεινε και, αν και με ένα μάτι, πέτυχε με την πρώτη τον καημένο και πιστό σκύλο του Πολυχρόνη!
‘’Ο φόβον σκύλ’ υιός έν’’’, λένε οι Πόντιοι και το ένα μάτι του Κυριάκου Πουρσανίδη του Τηριακή, αποδείχτηκε ότι άξιζε περισσότερο από τα δύο των άλλων αρτιμελών ‘ανοιχτομάτηδων’ συντρόφων του, αφού πέτυχε με την πρώτη τον κινούμενο στόχο του. Έτσι έσωσε το ‘σαρκίο’ του, από τις επιβουλές των διπλανών του, χάρις, ή αν και με το ένα του μάτι, εκεί, που οι άλλοι οι οποίοι διέθεταν και τα δύο μάτια τους ανοιχτά, απέτυχαν, διότι είχαν εξασφαλισμένο το επόμενο θύμα τους.
*Ο Κυριάκος Πουρσανίδης (Τηριακής) διατηρούσε μικρό μπακάλικο με τον υιοθετημένο Γιάννη Ορφανίδη, εκεί που είναι σήμερα το ειρηνοδικείο Κιλκίς. Από αυτόν προμηθευόμουν ό,τι διατροφικό εκείνη την εποχή μπορούσε να προμηθευθεί με ’τεφτέρι’ ένας 13χρονος και 14χρονος μαθητής της δεκαετίας του ’50! Ο Γιάννης Ορφανίδης εξελίχθηκε τις επόμενες δεκαετίες σε έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς παράγοντες του Κιλκίς! (Γενικό εμπόριο, εδώδιμα-αποικιακά, Αντιπροσωπεία σιγαρέτων ’ Έθνος’, τυροκομεία κλπ). Πέθανε την δεκαετία του ’90. Για το ιστορικό της υιοθεσίας του ο πατέρας Τήμος έλεγε με θαυμασμό, ότι ο Τηριακής ήταν ο μόνος από τους συγχωριανούς, που παρ’ όλη την προσφυγιά, την φτώχεια και ενώ είχε οικογένεια με παιδιά, δεν δίστασε να υιοθετήσει ένα παντελώς άγνωστο ορφανό παιδί από αυτά που έφταναν μέσω Ερυθρού Σταυρού στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Τον βάπτισε και ως ορφανό παιδί τον ενέγραψε ως Ορφανίδη, που έμελλε αργότερα με τον άδολο χαρακτήρα του να γίνει ένα από τα συμπαθητικότερα άτομα του Κιλκίς!
ΜΙΚΡΟ ΣΧΟΛΙΟ
Όπως βλέπει ο αναγνώστης, επιχειρήθηκε να δοθεί μια μικρή εικόνα της μέσα στο σύνολο της τραγικής γενικής κατάστασης που επικρατούσε στην Τουρκία, η οποία όπως διαμορφώθηκε την τελευταία δεκαετία, είχε τις φοβερές επιπτώσεις και στη ζωή των ημετέρων χριστιανών της Γιάτζιουλους, που οδηγούσε στην συντέλεια του αιώνα! Οι όποιες αντιδράσεις οργανωμένες ή μεμονωμένων ατόμων δεν ήταν δυνατόν να λύσουν τα προβλήματα, που εκτραχύνθηκαν.
Στα παραπάνω περιστατικά, που εξιστορήσαμε, μπορεί να υπάρχει κάποια υπερβολή, ωστόσο υποδηλώνουν και παραπέμπουν στις άσχημες συνθήκες, που είχαν διαμορφωθεί στον Πόντο και που καθιστούσαν προβληματική την ζωή στην Τουρκία των Ελλήνων, ιδίως αυτών που ζούσαν απομονωμένοι στην ορεινή ύπαιθρο! Η αναρχία που συνόδευε τις γενικές πολεμικές επιχειρήσεις, είχαν φανερές τις επιπτώσεις τους στη ζωή και της υμέτερης Γιάτζιουλους!
Οι συγκρούσεις του Μεγάλου Πολέμου 1914-1918 με την συμμετοχή της Τουρκίας και της Ελλάδας σε διαφορετικούς συνασπισμούς, με ότι αυτό συνεπαγόταν για τους Ποντίους και κυρίως ο Μικρός Πόλεμος, ο Μικρασιατικός 1919-1922, δημιούργησαν αφόρητη σε όλο τον Πόντο και δύσκολη την ζωή στην δική μας απομονωμένη μικρή ορεινή Γιάτζιουλου!
Πολλοί Τούρκοι αφηνίασαν. Κυριάρχησαν τα εθνικιστικά του αισθήματα. Η Τουρκία θα ανήκει στους Τούρκους! Οι Έλληνες Χριστιανοί είναι αχάριστοι και αγνώμονες προς την πατρίδα, που τους έδωσε τόσα προνόμια και αυτοί θέλησαν να φτιάξουν από πάνω δικό τους ανεξάρτητο κράτος. Δεν έχουν θέση στην Τουρκία!
Δεν είχαν αντίρρηση οι δικοί μας Γιατζιουλήδες, όσοι απέμειναν, αλλά δεν ήταν αυτοί που θα αποφάσιζαν. Επί πλέον εκεί που ζούσαν εγκλωβισμένοι μέσα στα βουνά και τα δάση, χωρίς επαφές και επικοινωνίες, ανέμεναν από άλλους να δώσουν διέξοδο στην άσχημη τροπή που πήραν τα πράγματα…
Συνεχίζεται…
Κιλκίς 19 Μαΐου 2020
Αναστάσιος Αμανατίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου