Χαράλαμπος Μητσόγλου : ζωντανός μάρτυρας της ιστορίας του τόπου μας

εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ της 13.2.2010
του Φώτη Κουτσαμπάρη

Στα 109 γενέθλιά του ο Χαράλαμπος Μητσόγλου περιγράφει στη "Μ" τη φυγή του από τον Πόντο και τα μετέπειτα πέτρινα χρόνια στην Ελλάδα. Έχει βιώσει τη γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού το 1919 ως αντάρτης στα βουνά του Πόντου, γνώρισε την προσφυγιά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ψήφισε για πρώτη φορά το 1933, πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο το 1940, τραυματίστηκε σε ενέδρα ανταρτών στον εμφύλιο το 1947.

Απέκτησε έξι παιδιά, το μεγαλύτερο εκ των οποίων μια κόρη που είναι σήμερα 82 χρονών, δώδεκα εγγόνια, δεκαέξι δισέγγονα και δύο τρισέγγονα, ενώ έχασε και τις δύο γυναίκες που παντρεύτηκε. Μετά από όλα αυτά, ο κ. Χαράλαμπος Μητσόγλου, ανήμερα της ονομαστικής του εορτής, γιόρτασε τα 109α γενέθλιά του στο σπίτι της μικρότερης κόρης του στον Ασκό Θεσσαλονίκης παρέα με τη "ΜτΚ", και ύστερα πήγε να παίξει χαρτιά στο καφενείο, που είναι η αγαπημένη του καθημερινή συνήθεια. "Είμαι 9 χρονών. Το κοντέρ μηδένισε στα 100 κι άρχισε να μετρά από την αρχή", λέει με χιούμορ ο κυρ Χαράλαμπος, πιθανόν ο μεγαλύτερος σε ηλικία Έλληνας σήμερα, ο οποίος χαίρει άκρας υγείας.

Ο κ. Μητσόγλου, γιος εμπόρου καπνού στην ευρύτερη περιοχή της Σαμψούντας, γεννήθηκε το 1902 (10 Φεβρουαρίου) στην Τοούζ Αγά (*) της Πάφρας του Πόντου. Σε ηλικία 12 ετών, το 1914, κι ενώ είχε ξεκινήσει ο διωγμός των Αρμενίων από τους Τούρκους, αναγκάστηκε να ανέβει στο βουνό μαζί με τον πατέρα του, τη μητέρα του, τον αδελφό του και τις τρεις αδελφές του, για να γλιτώσουν τη ζωή τους. "Ζούσαμε σαν αγρίμια. Θυμάμαι που έτρωγα χελώνες. Μετά από δύο χρόνια κατεβήκαμε από το βουνό. Για να δούμε αν είχε μπλόκο βάλαμε να πηγαίνει μπροστά μια αγελάδα. Αν άρχιζαν οι πυροβολισμοί με το πέρασμα της αγελάδας, εμείς θα προφυλαγόμασταν. Το 1918 όμως γύρισα πάλι στο βουνό, όταν άρχισαν να μαζεύουν κόσμο και να τους εξοντώνουν. Έτσι έχασα τους γονείς μου και τον αδελφό μου. Τους είχαν σʼ ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης και δεν τους έδιναν νερό", θυμάται ο υπεραιωνόβιος.

Πρόσφυγας στη μάνα πατρίδα
Η μετοίκηση έγινε το 1924. Όπως περιγράφει ο κ. Χαράλαμπος, "μπήκαμε σʼ ένα καράβι στην Σαμψούντα με τις τρεις αδελφές μου, δίνοντας 8.000 τούρκικες λίρες. Οι μεγαλύτεροι άντρες είχαν ντυθεί γυναίκες με μουσουλμανικό τσεμπέρι (**). Ήρθαμε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, όπου περιμέναμε πάνω στο πλοίο, και στη συνέχεια αποβιβαστήκαμε στην Καλαμαριά. Ύστερα ήρθαμε στο Κοκκινόχωμα Λαγκαδά, πάνω από τη Νυμφόπετρα, όπου βρήκαμε τούρκικα σπίτια και μείναμε. Μετά από πολλά χρόνια κατεβήκαμε στη Νυμφόπετρα. Έδωσα 48 δραχμές για να κάνω τα χαρτιά στην κοινότητα και μου τα φάγανε".

Ο κ. Μητσόγλου παντρεύτηκε και έκανε τα πρώτα τρία παιδιά του, όταν η πολιτεία το 1933 θυμήθηκε ότι πρέπει να τον στρατεύσει, σε ηλικία 31 ετών. "Πήγα στην Ηράκλεια Σερρών να υπηρετήσω, σε μια περίοδο αναταραχής στη χώρα. Έκτοτε, ντύθηκα άλλες έξι φορές το χακί", λέει. Στην Ηράκλεια συμμετείχε για πρώτη φορά στις εθνικές εκλογές, και όπως αποκαλύπτει σήμερα, 77 χρόνια μετά, "ψήφισα Ελευθέριο Βενιζέλο".

Ο πόλεμος του ʼ40 βρήκε τον κυρ Χαράλαμπο στα βουνά της Αλβανίας να αντιστέκεται με τον ελληνικό στρατό στους Ιταλούς. Ακόμη και σήμερα ηχούν στα αυτιά του οι οβίδες των εχθρικών αεροπλάνων και οι ριπές των πολυβόλων. Ενώ κατάφερε να βγει αλώβητος σʼ αυτές τις μάχες, τραυματίστηκε με σφαίρες στο πόδι στη διάρκεια του εμφυλίου, το 1947, σε ενέδρα ανταρτών στο Κοκκινόχωμα. Μετά από νοσηλεία ενός έτους σε νοσοκομείο της Αθήνας επέστρεψε στο χωριό του για να συνεχίσει τη ζωή του ως αγρότης, καλλιεργώντας καπνά. Έχασε νωρίς την πρώτη του σύζυγο, ξαναπαντρεύτηκε και απέκτησε άλλα τρία παιδιά. Η δεύτερη σύζυγός του ήταν 20 χρόνια νεότερή του και πίστευε ότι θα τον φρόντιζε στα γεράματα, αλλά έφυγε νωρίτερα από τη ζωή, πριν δύο χρόνια. Ο κ. Μητσόγλου έχει πάει τρεις φορές στη γενέτειρά του, την τελευταία φορά πριν έξι χρόνια.

Το μυστικό της μακροζωίας
Εκείνο που θυμάται από τη μέχρι τώρα ζωή του είναι "φτώχεια, πείνα και δυστυχία". Σήμερα όμως παίρνει αναπηρική σύνταξη, είναι καλά στην υγεία του και ευχαριστεί τον Θεό που του έδωσε τόσα χρόνια. "Κάθε πρωί τον πηγαίνω στο καφενείο για να παίξει ξερή, μέχρι το μεσημέρι. Τρώει, ξεκουράζεται και από τις 7 το βράδυ που ξεκινάει το πρώτο δελτίο ειδήσεων μέχρι τις 11 βλέπει όλα τα δελτία ειδήσεων που παίζουν στα κανάλια", περιγράφει ο γαμπρός του, κ. Ιορδάνης Γκουτζουβελίδης.
Ο κ. Χαράλαμπος δεν έμαθε ποτέ γράμματα και δεν μπορεί να διαβάσει, αν και δεν έχει κανένα πρόβλημα όρασης. Τελευταία άρχισε προληπτικά να παίρνει φάρμακα πίεσης, ενώ σπάνια χρειάστηκε γιατρό. Το μυστικό της μακροζωίας είναι για το ίδιο "να μην καπνίζεις, να τρως υγιεινά και να μην πίνεις εμφιαλωμένα ποτά. Μόνο κόκκινο κρασί από το αμπέλι ή τσίπουρο από την παραγωγή", όπως λέει. Η κόρη του Μαρία όμως αποκαλύπτει ότι "ο πατέρας μου δεν έχει άγχος για τίποτα. Ποτέ δεν είχε άγχος. Τρώει το πρωί τραχανά, κους κους ή χαβίτς, το μεσημέρι τρώει πάντα κρέας γιδίσιο, κάθε μέρα με ένα ποτήρι κρασί, και το βράδυ μια φέτα ψωμί με γιαούρτι ή τυρί, δηλαδή ελαφρά".
Όσον αφορά τη σημερινή πραγματικότητα, ο υπεραιωνόβιος διακρίνει ότι "είναι δύσκολα χρόνια για την οικονομία. Θα μείνει πολύς κόσμος άνεργος. Δεν πάνε καλά τα πράγματα"

(*)
δεν εντοπίσαμε το χωριό

(**)
ντυνόντουσαν έτσι αυτοί που είχαν ενεργό συμμετοχή στο αντάρτικο και ήταν επισημασμένοι ως καπετάνιοι και γενικά στελέχη της ένοπλης αντίστασης. Οι Τούρκοι τους αναζητούσαν ακόμη και μετά την συμφωνία ανταλλαγής πληθυσμών. Πολλοί από αυτούς τους καπετάνιους, διέφυγαν στην Ρωσία με νοικιασμένα μοτόρια (καραβάκια) με τον οπλισμό τους, τον οποίο πέταγαν στην θάλασσα όταν ήταν σίγουροι ότι η στεριά που πλησίαζαν ήταν Ρώσικη