Άρδασα ή Άρτασα - Δορύλαιον - Τορούλ

πρώτη δημοσίευση 26.9.2015

➤ ξαναβάζουμε την ανάρτηση μας για την Άρδασα με αρκετές τροποποιήσεις. Προτείνουμε επίσης τις αναρτήσεις μας :

• βιβλίο "η Άρδασα του Πόντου 1916-24" εδώ 
• το Ρυάκ της Χαλδίας εδώ
• η Σίδη ή Τσίτη ή Τσίτε της Χαλδίας εδώ
• μακρυά από το τρίγωνο εδώ

1. Άρδασα :
Έδρα της υποδιοικήσεως Τορούλ στην επαρχία Χαλδίας, βορειοδυτικά της Αργυρούπολης από την οποία απέχει 15 - 20 χλμ. Στην εποχή του Βυζαντίου και μετά των Μεγαλοκομνηνών ήταν χωριό και αποτελούσε φρούριο στη σειρά των κάστρων του Μεσοχάλδιου. Στην Άρδασα κατοικούσαν 40 μουσουλμανικές και 5 χριστιανικές οικογένειες, ενώ αρκετοί Έλληνες από τα χωριά διατηρούσαν εμπορικά καταστήματα.  Πριν την καταστροφή στη μικρή αυτή κωμόπολη υπήρχε διοικητήριο, δικαστήριο, ταχυδρομείο, καταστήματα και πανδοχεία καθώς επίσης και ναός αφιερωμένος στη μνήμη της Αγίας Σοφίας και της Κοίμησης της Θεοτόκου. (από το Pontos-news)

2. Ποντιακή Εστία, τόμος 1951, τεύχος 23 (αρχείο ΕΠΜ) :

3. τα χωριά της :
Άδισα, Αυλίανα, Βαρατόν, Βαρτάντων, Γαρατζάντων, Διπόταμος, Καγκελίνα, Καρέλ, Κορκοτάς, Κωδωνά, Λαμπαδίων, Μαρτίν, Μαυρενά, Μεσοχώρ', Μούρτζανι, Παλαιχώρ, Παχτσόπον, Πιβερά, Ράκ' (Ριάκι), Σαρπίσκα, Τσακ, Τσαρούχονος, Τσιμπρικά, Τσίτη Μεγάλη (Το τρανόν η Τσίτε), Τσίτη Μικρή (Το μικρόν η Τσίτε), Χαβίανα.
πηγή : The History of Pontian Hellenism (Christos Samouilidis. - Thessaloniki 1992)
σημείωση : μερικά από τα παραπάνω χωριά αναφέρονται και ως χωριά της Μούζενας.
 
4. χάρτης

5. φωτογραφίες

➤ φωτογραφία & περιγραφή του Μιχάλη Νεοφυτίδη
"Το κάστρο της Άρδασας. Ακριβώς κάτω από τον βράχο αυτό βρίσκεται ο κεντρικός δρόμος (τούνελ) Ματσούκας-Αργυρούπολης σήμερα (ενώ κατασκευάζεται τούνελ, που θα ενώνει κατευθείαν Ματσούκα-Άρδασα). Η περιοχή της Μούζενας ανήκε διοικητικά στην διοίκηση της Αργυρούπολης και στην υποδοίκηση της Άρδασας. Η απόσταση Άρδασα-Αργυρούπολη είναι περίπου 24 χλμ. Στα μέσα περίπου αυτής της διαδρομής προκειμένου να πάει κάποιος στην περιοχή της Μούζενας θα στρίψει αριστερά (Ν.Μ. 08/08/15)."