παροιμίες - γνωμικά από την μάνα...

➤ μάνα λέγαμε την εκ μητρός γιαγιά μου...

➤ όλοι οι Πόντιοι της πρώτης γενιάς, είχαν μια ευχέρεια στις παροιμίες και στα γνωμικά. Για κάθε πράμα, γεγονός της ζωής, για ζώντες και τεθνεώτες, για τα ζωντανά τους, είχαν την κατάλληλη παροιμία

➤ να μερικές που θυμάμαι τις έλεγε η μάνα, η Σαμψούντια γιαγιά μου από το χωριό Κογιουμτζάντων, κοντά στην Γαράτουσλα, στα ριζά του Αγιού τεπέ.

➤ "θα καπνίζετε ασο μάτι(ε)α΄μ"
"εκάπνιξαν τ΄ομμάτα ΄τ = ο καπνός ο ερεθίζων τους οφθαλμούς προκαλεί δάκρυα, όθεν μεταφορικά δι ΄άνθρωπον δακρύοντα εξ επιθυμίας να ίδη προσφιλές πρόσωπον". - Αυτήν την φράση την έλεγε στα εγγόνια της, σε μας, όταν θα μετακομίζαμε για μόνιμη εγκατάσταση στην Αθήνα, το 1964.

➤ "και το χώμα πολλά έν, αλλά το φίδ ζυείζ ζυείζ και τρώει"
Και το χώμα πολύ είναι αλλά το φίδι το ζυγίζει και το τρώει.
Την παροιμία αυτή την έλεγε την περίοδο της κατοχής στα παιδιά της. Παντού επικρατούσε πείνα και δυστυχία λόγω κατοχής (περίοδος 1941-44). Βέβαια η ίδια γνώρισε την πείνα πολύ πιο νωρίς, στα βουνά του Δυτικού Πόντου, μαζί με όλο τον Ελληνικό πληθυσμό της περιφέρειας Σαμψούντας-Πάφρας. Ήταν η περίοδος της ένοπλης αντίστασης στους Τούρκους (1916-24).

➤ "παιδί ας έν και ασά τσαμούρα ας έν"
Ας είναι να έχει κάποιος παιδί κι’ας είναι και από λάσπη - αυτή η παροιμία αναφερόταν για το πόσο πολύτιμο είναι να έχει κάποιο ζευγάρι παιδιά.

➤ "περεκεσκέκια μη μιλάς" μη μιλάς άσκοπα, μη λες ανοησίες

➤ "σολούχ κι πέρτς" αναπνοή δεν παίρνεις

➤ "τ' ανθρωπί το πετσί κι φορίεται και το κρέας κι φαϊεται"

➤ ο πατέρας της έλεγε : "...την ημέρα που δουλεύουμε πάει στο κράτος (φόροι), μόνο ότι δουλεύουμε τη νύχτα είναι για μάς" - φυσικά μιλούσε για τον Πόντο, δεν γύρισε ποτέ από τα αμελέ ταμπουρού...